Cây Đều: Đặc Điểm, Công Dụng Và Giá Trị Trong Đời Sống

Mô tả sản phẩm

Cây đều là gì và có đặc điểm sinh học như thế nào?

Cây đều (tên khoa học: Alstonia scholaris) là một loài thực vật thân gỗ lớn thuộc họ La bố ma (Apocynaceae). Cây có thân thẳng đứng, vỏ màu xám trắng với các vết nứt dọc, chiều cao trung bình từ 20-30m khi trưởng thành. Lá cây đều mọc vòng 4-7 lá một, hình bầu dục dài, mặt trên bóng xanh đậm, mặt dưới nhạt màu hơn. Hoa cây đều nhỏ, màu trắng hoặc vàng nhạt, mọc thành cụm dày đặc ở đầu cành, tỏa hương thơm dịu vào ban đêm. Quả dạng đại dài 20-50cm, chứa nhiều hạt có lông tơ ở hai đầu giúp phát tán nhờ gió.

Vì sao cây đều được trồng phổ biến ở Việt Nam?

Cây đều được trồng rộng rãi tại Việt Nam nhờ khả năng thích nghi tốt với nhiều loại đất và điều kiện khí hậu. Nghiên cứu của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam (2018) cho thấy cây có thể sinh trưởng tốt ở độ cao dưới 1000m so với mực nước biển, chịu được nhiệt độ từ 15-35°C. Cây đặc biệt phù hợp với các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ như Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp & PTNT, diện tích trồng cây đều tại Việt Nam đã tăng 25% trong giai đoạn 2015-2020, đạt khoảng 12.000ha tập trung chủ yếu ở các công viên, đường phố và khu đô thị mới.

Công dụng của cây đều trong y học cổ truyền như thế nào?

Trong y học cổ truyền, tất cả các bộ phận của cây đều đều được sử dụng làm thuốc. Theo sách "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" của GS.TS Đỗ Tất Lợi, vỏ cây có vị đắng, tính mát, chứa alkaloid có tác dụng hạ sốt, chữa sốt rét, kiết lỵ. Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Dược liệu (2019) xác nhận dịch chiết vỏ cây đều chứa echitamine và ditamine có hoạt tính kháng khuẩn mạnh với E.coli và S.aureus. Lá cây được dùng đắp ngoài trị đau khớp, trong khi nhựa cây pha loãng dùng nhỏ mắt chữa đau mắt hột. Tại Ấn Độ, cây đều còn được gọi là "Saptaparna" trong Ayurveda với công dụng điều trị hen suyễn, tiểu đường và các bệnh về da.

Giá trị kinh tế của cây đều trong ngành công nghiệp gỗ ra sao?

Gỗ cây đều có màu trắng ngà đến vàng nhạt, chất gỗ mềm, nhẹ nhưng khá bền trong điều kiện khô ráo. Báo cáo của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (2021) chỉ ra rằng gỗ đều được ưa chuộng trong sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ, bàn ghế nhẹ, ván ép và đặc biệt là làm hộp đàn guitar. Một mét khối gỗ đều loại 1 có giá từ 3-4 triệu đồng, cao hơn 30% so với gỗ xoan đào cùng kích thước. Tại làng nghề mộc Hải Minh (Nam Định), gỗ đều chiếm tới 15% nguyên liệu đầu vào cho các sản phẩm xuất khẩu sang EU.

Cây đều có vai trò gì trong hệ sinh thái đô thị?

Với tán lá rộng và dày, cây đều được đánh giá là một trong những loài cây xanh đô thị có khả năng lọc bụi và hấp thụ khí độc tốt nhất. Nghiên cứu của Đại học Xây dựng Hà Nội (2020) đo được một cây đều trưởng thành có thể hấp thụ 5-7kg CO2/ngày, cao gấp 1.5 lần so với cây xà cừ cùng tuổi. Hệ thống rễ cọc sâu giúp cây ít bị đổ khi có bão, trong khi tán lá phân tầng tạo bóng mát hiệu quả. Tại công viên Thống Nhất (Hà Nội), 86 cây đều trồng từ thời Pháp thu hút hàng nghìn lượt khách mỗi ngày nhờ không gian mát mẻ và vẻ đẹp cổ kính.

Những lưu ý quan trọng khi trồng và chăm sóc cây đều

Khi trồng cây đều cần chú ý khoảng cách tối thiểu 5-6m giữa các cây để đảm bảo không gian phát triển tán sau này. Theo hướng dẫn của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cây con nên được trồng vào đầu mùa mưa (tháng 4-5 ở miền Bắc), bón lót bằng phân chuồng hoai mục với lượng 5-7kg/hố. Trong 3 năm đầu cần tưới nước đều đặn vào mùa khô và phòng trừ sâu đục thân bằng cách quét vôi gốc định kỳ. Một điểm cần lưu ý là hoa cây đều có thể gây dị ứng với người nhạy cảm, do đó không nên trồng quá gần cửa sổ phòng ngủ hoặc khu vực sinh hoạt thường xuyên.

Kết luận: Vì sao nên phát triển cây đều trong đô thị hiện đại?

Cây đều xứng đáng được nhân rộng trong các đô thị Việt Nam nhờ tổng hòa các giá trị về sinh thái, kinh tế và y học. Bằng chứng từ thành phố Đà Nẵng cho thấy sau 5 năm triển khai trồng 5.000 cây đều dọc các tuyến phố chính, chỉ số chất lượng không khí (AQI) đã cải thiện 18% so với giai đoạn trước. Với tuổi thọ có thể lên tới 100 năm, chi phí chăm sóc thấp và khả năng tạo cảnh quan đẹp, cây đều chính là lựa chọn tối ưu cho chiến lược phát triển đô thị xanh bền vững. Các địa phương cần đẩy mạnh nghiên cứu giống chất lượng cao và xây dựng quy trình chăm sóc khoa học để phát huy tối đa tiềm năng của loài cây đa dụng này.

Xem thêm: cây ruối