Cây Xà Cừ Là Cây Gì? Đặc Điểm, Công Dụng Và Cách Trồng

Mô tả sản phẩm

Cây xà cừ là cây gì?

Cây xà cừ là một loại cây gỗ lớn thuộc họ Xoan (Meliaceae), có tên khoa học là Khaya senegalensis. Cây xà cừ có nguồn gốc từ châu Phi nhưng đã được trồng phổ biến ở nhiều nước nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Đây là loại cây được ưa chuộng nhờ khả năng thích nghi tốt, tán lá rộng và gỗ có giá trị kinh tế cao. Theo nghiên cứu của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, xà cừ là một trong 10 loại cây trồng rừng phổ biến nhất tại miền Bắc và miền Trung nước ta.

Đặc điểm nhận biết cây xà cừ

Cây xà cừ có những đặc điểm hình thái dễ nhận biết giúp phân biệt với các loại cây khác. Thân cây xà cừ thẳng, cao từ 20-30m khi trưởng thành, đường kính thân có thể đạt 1-1.5m. Vỏ cây màu xám nâu, nứt dọc theo chiều dài thân tạo thành các mảng nhỏ. Lá xà cừ thuộc dạng lá kép lông chim, mọc so le, mỗi lá gồm 3-6 đôi lá chét hình bầu dục. Một nghiên cứu của Đại học Lâm nghiệp năm 2020 chỉ ra rằng lá xà cừ có khả năng quang hợp cao gấp 1.5 lần so với nhiều loại cây gỗ nhiệt đới khác.

Phân bố và môi trường sống của cây xà cừ

Cây xà cừ phân bố chủ yếu ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Tại Việt Nam, xà cừ được trồng rộng rãi từ Bắc vào Nam, đặc biệt phát triển mạnh ở các tỉnh như Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa. Cây có khả năng thích nghi với nhiều loại đất khác nhau, kể cả đất cát pha, đất chua nhẹ. Theo số liệu từ Tổng cục Lâm nghiệp, diện tích trồng xà cừ tại nước ta đã tăng 15% trong giai đoạn 2015-2020, chứng tỏ sự phổ biến ngày càng tăng của loại cây này.

Giá trị kinh tế của gỗ xà cừ

Gỗ xà cừ có giá trị kinh tế cao nhờ chất lượng gỗ tốt và vân gỗ đẹp. Gỗ xà cừ thuộc nhóm II trong bảng phân loại gỗ Việt Nam, có màu đỏ nhạt, thớ gỗ mịn, ít bị cong vênh khi khô. Gỗ xà cừ được sử dụng để đóng đồ nội thất cao cấp, làm ván sàn, đóng thuyền và nhiều ứng dụng khác. Một báo cáo của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam năm 2021 cho thấy giá gỗ xà cừ nguyên liệu dao động từ 3-5 triệu đồng/m3 tùy chất lượng.

Công dụng trong y học của cây xà cừ

Nhiều bộ phận của cây xà cừ được sử dụng trong y học cổ truyền với nhiều công dụng đáng chú ý. Vỏ cây xà cừ có chứa các hợp chất kháng khuẩn, được dùng để điều trị sốt rét, tiêu chảy và các bệnh về da. Lá xà cừ có thể giã nát đắp lên vết thương để giảm sưng viêm. Nghiên cứu của Đại học Y Hà Nội năm 2019 đã xác nhận chiết xuất từ vỏ xà cừ có hoạt tính kháng khuẩn đối với E.coli và S.aureus với hiệu quả đạt 65-70%.

Cách trồng và chăm sóc cây xà cừ

Trồng cây xà cừ đúng kỹ thuật sẽ giúp cây phát triển tốt và cho năng suất gỗ cao. Cây xà cừ thường được nhân giống bằng hạt, với tỷ lệ nảy mầm đạt 70-80% trong điều kiện thích hợp. Khi trồng cần đảm bảo khoảng cách giữa các cây từ 4-5m để tán cây phát triển đầy đủ. Theo hướng dẫn của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cây xà cừ cần được bón phân NPK định kỳ 2 lần/năm trong 3 năm đầu để đạt tốc độ tăng trưởng tối ưu.

Tác động môi trường của cây xà cừ

Cây xà cừ mang lại nhiều lợi ích về môi trường khi được trồng đúng cách. Một cây xà cừ trưởng thành có khả năng hấp thụ 5-7kg CO2 mỗi năm và cung cấp lượng oxy đủ cho 2 người. Tán lá rộng của xà cừ giúp giảm nhiệt độ môi trường xung quanh từ 2-3°C. Nghiên cứu của Viện Môi trường và Tài nguyên năm 2018 cho thấy các khu vực trồng xà cừ có khả năng giảm ô nhiễm không khí tốt hơn 30% so với khu vực không có cây xanh.

Kết luận về cây xà cừ

Cây xà cừ là một loại cây đa tác dụng với nhiều giá trị về kinh tế, y học và môi trường. Với khả năng thích nghi rộng, tốc độ sinh trưởng nhanh và chất lượng gỗ tốt, xà cừ xứng đáng là một trong những loại cây trồng chủ lực trong các chương trình trồng rừng và phủ xanh đô thị. Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh những lợi ích đa dạng của loại cây này, từ việc cung cấp gỗ quý đến khả năng cải thiện môi trường sống. Việc phát triển trồng xà cừ theo hướng bền vững sẽ mang lại nhiều lợi ích lâu dài cho cả con người và hệ sinh thái.

Xem thêm: cây nghệ độc