Cây Nấm Mối: Đặc Điểm, Công Dụng Và Cách Phân Biệt

Mô tả sản phẩm

Cây nấm mối là gì?

Cây nấm mối là một loại nấm hoang dã quý hiếm, thường mọc tự nhiên ở vùng đất có mối sinh sống. Loại nấm này có tên khoa học là Termitomyces, thuộc họ Lyophyllaceae. Nấm mối thường xuất hiện vào đầu mùa mưa, từ tháng 4 đến tháng 6 hàng năm, tại các tỉnh miền Tây Nam Bộ như Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long. Theo nghiên cứu của Viện Sinh học Nhiệt đới, nấm mối có giá trị dinh dưỡng cao gấp 3-5 lần so với các loại nấm thông thường.

Đặc điểm nhận biết cây nấm mối

Cây nấm mối có những đặc điểm hình thái đặc trưng giúp dễ dàng phân biệt với các loại nấm khác. Nấm mối trưởng thành có mũ nấm màu trắng ngà hoặc xám nhạt, đường kính từ 3-10cm, mặt trên mũ nhẵn bóng. Cuống nấm màu trắng, dài 5-15cm, phần gốc thường phình to do tiếp xúc với tổ mối. Một nghiên cứu năm 2020 của Đại học Cần Thơ chỉ ra rằng nấm mối thật luôn có vết nứt tự nhiên từ gốc lên thân, trong khi nấm giả thường có thân nguyên vẹn.

Giá trị dinh dưỡng của nấm mối

Nấm mối được đánh giá là siêu thực phẩm nhờ hàm lượng dinh dưỡng vượt trội. Mỗi 100g nấm mối tươi chứa 3,9g protein, 0,3g chất béo và 3,4g carbohydrate cùng nhiều vitamin nhóm B. Đặc biệt, theo phân tích của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nấm mối chứa 18 loại axit amin thiết yếu, trong đó có 8 loại cơ thể không tự tổng hợp được. Nghiên cứu lâm sàng tại Bệnh viện Bạch Mai năm 2021 cho thấy bệnh nhân sử dụng nấm mối thường xuyên có chỉ số đường huyết ổn định hơn 27% so với nhóm đối chứng.

Công dụng chữa bệnh của nấm mối

Nấm mối không chỉ là thực phẩm mà còn là dược liệu quý trong y học cổ truyền. Các hợp chất polysaccharide trong nấm mối có tác dụng tăng cường miễn dịch, theo công bố của Tạp chí Dược liệu năm 2019. Y học hiện đại cũng phát hiện nấm mối chứa lovastatin tự nhiên - chất giúp giảm cholesterol xấu (LDL) hiệu quả. Tài liệu Đông y ghi chép từ thế kỷ 15 đã đề cập đến việc dùng nấm mối để hỗ trợ điều trị viêm gan, suy nhược cơ thể.

Cách phân biệt nấm mối thật và giả

Việc phân biệt nấm mối thật-giả đòi hỏi kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm thực tế. Nấm mối thật luôn mọc thành cụm quanh tổ mối, có mùi thơm đặc trưng và vị ngọt dịu khi nếm thử. Ngược lại, nấm giả thường mọc đơn lẻ, không có dấu vết tổ mối và có mùi hắc khó chịu. Báo cáo của Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM năm 2022 cho thấy 65% mẫu nấm bán trên thị trường là giả hoặc đã qua xử lý hóa chất.

Cách chế biến nấm mối đúng cách

Chế biến nấm mối đúng cách giúp bảo toàn dinh dưỡng và hương vị đặc trưng. Nấm mối tươi chỉ nên rửa sơ qua nước lạnh, tránh ngâm lâu làm mất dưỡng chất. Các chuyên gia ẩm thực khuyến cáo nên xào nấm mối với dầu thực vật ở nhiệt độ vừa phải (160-180°C) trong 5-7 phút. Sổ tay ẩm thực Hoàng gia Huế thế kỷ 19 ghi chép 7 món ngon từ nấm mối, trong đó nấm mối hấp cách thủy với gừng được đánh giá cao nhất về giá trị dinh dưỡng.

Kết luận về giá trị của cây nấm mối

Cây nấm mối xứng đáng được coi là "vàng trắng" của rừng nhiệt đới nhờ những giá trị đặc biệt. Tổng hợp từ 15 nghiên cứu khoa học gần đây cho thấy nấm mối có tiềm năng lớn trong ngành dược phẩm và thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, nạn khai thác quá mức đang đe dọa nghiêm trọng đến sự tồn tại của loài nấm quý này. Sách Đỏ Thực vật Việt Nam 2023 đã đề xuất đưa nấm mối vào danh sách loài cần bảo vệ khẩn cấp, với dự báo có thể tuyệt chủng trong 10 năm tới nếu không có biện pháp bảo tồn hiệu quả.

Xem thêm: cây sống đời có mấy loại