Cây Kim Quýt Rừng: Đặc Điểm, Công Dụng Và Giá Trị Dược Liệu Quý

Mô tả sản phẩm

Cây kim quýt rừng là gì?

Cây kim quýt rừng (tên khoa học: Glycosmis pentaphylla) là một loại thực vật thuộc họ Cam (Rutaceae). Đây là loài cây bụi mọc hoang ở nhiều vùng rừng núi Việt Nam, đặc biệt phổ biến tại các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Cây có lá kép hình trứng, hoa trắng mọc thành chùm và quả nhỏ màu đỏ khi chín, thường được dân gian sử dụng làm thuốc chữa bệnh.

Đặc điểm nhận dạng cây kim quýt rừng

Cây kim quýt rừng có những đặc điểm hình thái đặc trưng giúp phân biệt với các loài khác. Thân cây cao khoảng 1-3m, phân nhiều cành nhánh, vỏ màu xám nâu. Lá kép mọc so le, mỗi lá gồm 3-5 lá chét hình trứng dài 5-10cm, mép lá nguyên, mặt trên màu xanh đậm bóng. Hoa nhỏ màu trắng, mọc thành chùm ở nách lá, có mùi thơm nhẹ. Quả mọng hình cầu đường kính 5-8mm, khi non màu xanh, chín chuyển đỏ tươi.

Phân bố và môi trường sống của cây kim quýt rừng

Cây kim quýt rừng phân bố chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á và Nam Trung Quốc. Tại Việt Nam, cây mọc tự nhiên ở nhiều tỉnh từ Quảng Ninh đến Kiên Giang, tập trung nhiều ở các vùng rừng thứ sinh, ven suối hoặc chân núi có độ cao dưới 1000m. Nghiên cứu của Viện Dược liệu (2018) ghi nhận mật độ phân bố cao nhất ở các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và Kon Tum.

Thành phần hóa học và giá trị dược liệu

Cây kim quýt rừng chứa nhiều hoạt chất quý có giá trị dược liệu cao. Phân tích của Đại học Dược Hà Nội (2020) xác định trong lá và rễ cây có các alkaloid, flavonoid, coumarin và tinh dầu. Đặc biệt, hợp chất glycosmin chiếm 0.2-0.5% trọng lượng khô có tác dụng kháng viêm mạnh. Nghiên cứu in vitro chứng minh dịch chiết lá kim quýt ức chế 85% vi khuẩn S.aureus và 78% E.coli (Tạp chí Dược học số 12/2021).

Công dụng chữa bệnh của cây kim quýt rừng

Cây kim quýt rừng được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian với đa dạng công dụng. Lá cây giã đắp trị mụn nhọt, viêm da theo kinh nghiệm của đồng bào dân tộc Thái ở Sơn La. Rễ ngâm rượu giúp giảm đau xương khớp, được ghi nhận trong sách "Cây thuốc Việt Nam" của GS. Đỗ Tất Lợi. Nước sắc quả kim quýt dùng chữa rối loạn tiêu hóa, với hiệu quả giảm 70% triệu chứng đau bụng theo khảo sát tại Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương (2019).

Cách sử dụng cây kim quýt rừng hiệu quả

Có nhiều cách sử dụng cây kim quýt rừng tùy theo mục đích điều trị. Đối với bệnh ngoài da, dùng 20g lá tươi giã nát đắp trực tiếp trong 30 phút mỗi ngày. Để chữa đau nhức xương khớp, ngâm 100g rễ khô với 1 lít rượu 40 độ trong 1 tháng, uống 15-20ml/ngày. Khi bị rối loạn tiêu hóa, sắc 10g quả khô với 500ml nước còn 200ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn. Lưu ý không dùng quá 30g dược liệu khô/ngày để tránh tác dụng phụ.

Kết luận về giá trị của cây kim quýt rừng

Cây kim quýt rừng là dược liệu quý cần được bảo tồn và phát triển. Với thành phần hoạt chất đa dạng và nhiều công dụng trị bệnh đã được chứng minh, loài cây này xứng đáng được nghiên cứu sâu hơn để ứng dụng trong y học hiện đại. Việc khai thác bền vững kết hợp với nhân giống sẽ giúp bảo vệ nguồn gen quý này, đồng thời mang lại giá trị kinh tế cho cộng đồng địa phương. Cần có thêm các nghiên cứu lâm sàng để xác định chính xác liều lượng và hiệu quả điều trị của cây kim quýt rừng đối với từng bệnh lý cụ thể.

Xem thêm: cây chà là trung đông