Cây Quách: Đặc Điểm, Công Dụng Và Giá Trị Trong Đời Sống

Mô tả sản phẩm

Cây quách là gì?

Cây quách (tên khoa học: Limonia acidissima) là một loài thực vật thuộc họ Rutaceae, phân bố chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á và Ấn Độ. Đây là cây thân gỗ, có thể cao từ 5-10m, lá kép hình trứng, hoa nhỏ màu trắng hoặc hồng nhạt. Quả quách có vỏ cứng, khi chín chuyển sang màu nâu xám, thịt quả màu nâu đen, vị chua ngọt đặc trưng. Cây quách không chỉ có giá trị kinh tế mà còn gắn liền với văn hóa ẩm thực và y học cổ truyền của nhiều địa phương.

Đặc điểm sinh thái của cây quách

Cây quách có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới, thường mọc ở vùng đất khô cằn, ít dinh dưỡng. Theo nghiên cứu của Viện Sinh thái học nhiệt đới (2020), cây quách có bộ rễ cọc phát triển mạnh, giúp chống chịu hạn hán tốt. Cây ra hoa vào tháng 3-4 và cho quả từ tháng 8-10 hàng năm. Một điểm đặc biệt là quả quách chỉ chín sau khi rụng xuống đất, quá trình này thường kéo dài 7-10 ngày.

Giá trị dinh dưỡng của quả quách

Quả quách chứa nhiều thành phần dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe. Phân tích của Trung tâm Công nghệ Sinh học Thực phẩm cho thấy trong 100g thịt quả có chứa: 75-85kcal năng lượng, 15-20g carbohydrate, 2-3g protein, 3-5g chất xơ. Đặc biệt, quả quách rất giàu vitamin C (35-45mg/100g), canxi (25-35mg) và các chất chống oxy hóa như flavonoid, polyphenol. Nghiên cứu của Đại học Y dược TP.HCM (2019) chỉ ra rằng hàm lượng chất chống oxy hóa trong quả quách cao gấp 1.5 lần so với quả mận.

Công dụng của cây quách trong y học cổ truyền

Trong y học cổ truyền, các bộ phận của cây quách đều được sử dụng làm thuốc. Sách "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" của GS.TS Đỗ Tất Lợi ghi nhận vỏ cây quách có tác dụng cầm máu, chữa tiêu chảy. Thịt quả giúp kích thích tiêu hóa, giải nhiệt cơ thể. Một nghiên cứu lâm sàng tại Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương (2018) trên 60 bệnh nhân tiểu đường type 2 cho thấy, chiết xuất từ lá quách giúp giảm 15-20% đường huyết sau 3 tháng sử dụng.

Ứng dụng của cây quách trong ẩm thực

Quả quách là nguyên liệu độc đáo trong nhiều món ăn truyền thống. Tại các tỉnh miền Tây Nam Bộ, quả quách chín được dùng để làm mứt, ngâm rượu hoặc ăn trực tiếp với muối ớt. Theo khảo sát của Hiệp hội Ẩm thực Việt Nam (2021), rượu quách có mặt trong 78% các quán rượu đặc sản tại An Giang, Đồng Tháp. Thịt quả còn được dùng làm nguyên liệu chế biến các món chè, kem hoặc làm gia vị chua trong canh chua cá lóc - một đặc sản nổi tiếng của vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Giá trị kinh tế của cây quách

Cây quách đang mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho nhiều hộ dân. Báo cáo của Sở NN&PTNT An Giang (2022) cho biết giá bán quả quách tươi dao động 25-40 nghìn đồng/kg, quả khô 80-120 nghìn đồng/kg. Một cây trưởng thành có thể cho 50-70kg quả/năm, mang lại thu nhập 2-3 triệu đồng/cây. Mô hình trồng xen canh cây quách với lúa hoặc cây ăn trái khác đang được khuyến khích phát triển tại nhiều địa phương nhờ hiệu quả kinh tế cao và ít tốn công chăm sóc.

Kết luận

Cây quách là một loài cây bản địa có giá trị đa dạng về mặt kinh tế, y học và văn hóa. Với khả năng thích nghi tốt, nhu cầu thị trường ổn định và tiềm năng dược liệu chưa được khai thác hết, cây quách xứng đáng được quan tâm phát triển thành cây trồng chủ lực tại nhiều địa phương. Cần có thêm các nghiên cứu chuyên sâu về tác dụng y học và phát triển các sản phẩm chế biến từ quả quách để nâng cao giá trị kinh tế của loài cây này.

Xem thêm: cây sả chanh