Cây Ba Trắc: Đặc Điểm, Công Dụng Và Giá Trị Kinh Tế

Mô tả sản phẩm

Cây Ba Trắc là gì?

Cây Ba Trắc (tên khoa học: Dalbergia cochinchinensis) là loài thực vật thuộc họ Đậu, phân bố chủ yếu ở Đông Nam Á. Đây là loại gỗ quý có giá trị kinh tế cao nhờ chất lượng gỗ cứng, vân đẹp và độ bền vượt trội. Cây trưởng thành có thể cao 25-30m, đường kính thân 0,8-1,2m, vỏ màu xám nâu với các vết nứt dọc. Gỗ Ba Trắc có màu nâu đỏ hoặc nâu tím đặc trưng, thớ mịn, tỷ trọng 0,8-1,1 g/cm³, độ cứng đạt 2.500-3.000 lbf trên thang Janka.

Đặc điểm sinh thái của cây Ba Trắc

Ba Trắc sinh trưởng tốt ở độ cao 100-800m so với mực nước biển, ưa khí hậu nhiệt đới với lượng mưa 1.500-2.500mm/năm. Nghiên cứu của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam (2018) cho thấy cây phát triển tối ưu trên đất feralit đỏ vàng, độ pH 5,5-6,5. Chu kỳ khai thác gỗ thương phẩm kéo dài 25-30 năm, trong khi các loài gỗ thông thường chỉ cần 10-15 năm. Điều này giải thích vì sao Ba Trắc được xếp vào nhóm gỗ quý hiếm cần bảo tồn.

Giá trị kinh tế của gỗ Ba Trắc

Thị trường gỗ Ba Trắc có giá dao động 30-50 triệu đồng/m³ tùy chất lượng, cao gấp 5-7 lần gỗ sồi thông thường. Báo cáo của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (2022) ghi nhận nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc, Nhật Bản chiếm 85% sản lượng, chủ yếu cho ngành nội thất cao cấp. Một bộ bàn ghế từ gỗ Ba Trắc nguyên tấm có giá bán lẻ 150-300 triệu đồng tại thị trường châu Âu. Đặc biệt, gỗ lõi già có vân xoáy tự nhiên (gọi là "trắc bông") có thể đạt giá 80-100 triệu đồng/m³.

Công dụng đa dạng của cây Ba Trắc

Gỗ Ba Trắc được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ nhờ khả năng chống mối mọt và độ bền cơ học cao. Thống kê từ làng nghề Hải Minh (Nam Định) cho thấy 70% sản phẩm chạm khảm cao cấp sử dụng gỗ Ba Trắc làm nguyên liệu chính. Trong y học cổ truyền, vỏ cây chứa flavonoid và tannin có tác dụng kháng viêm, được dùng trong bài thuốc trị đau xương khớp. Nghiên cứu dược lý hiện đại còn phát hiện dịch chiết từ lá Ba Trắc có hoạt tính ức chế tế bào ung thư vú MDA-MB-231 (Tạp chí Dược liệu, 2021).

Thực trạng bảo tồn cây Ba Trắc hiện nay

Sách Đỏ Việt Nam 2007 xếp Ba Trắc vào nhóm IIB - loài nguy cấp cần hạn chế khai thác. Dữ liệu từ Tổng cục Lâm nghiệp cho thấy diện tích rừng Ba Trắc tự nhiên giảm 60% trong 20 năm (2000-2020), chỉ còn khoảng 5.000ha tập trung ở Tây Nguyên. Chương trình trồng rừng thay thế đạt 1.200ha/năm nhưng chỉ đáp ứng 30% nhu cầu thị trường. Giải pháp bền vững đang được áp dụng là kỹ thuật ghép cải tạo giống cho chu kỳ khai thác rút ngắn còn 15-18 năm mà vẫn đảm bảo chất lượng gỗ (Viện Nghiên cứu Giống cây rừng, 2023).

Kết luận về tiềm năng phát triển cây Ba Trắc

Ba Trắc không chỉ là nguồn nguyên liệu quý mà còn mang ý nghĩa bảo tồn đa dạng sinh học. Mô hình trồng xen canh với cây ăn quả tại Gia Lai cho thấy hiệu quả kinh tế gấp 2-3 lần so với độc canh cà phê. Để phát triển bền vững, cần kết hợp giữa bảo vệ rừng tự nhiên, nhân giống chất lượng và phát triển chuỗi giá trị sản phẩm. Chiến lược đến năm 2030 cần tập trung vào xây dựng chỉ dẫn địa lý cho gỗ Ba Trắc Việt Nam, nâng cao giá trị gia tăng thông qua chế biến sâu.

Xem thêm: cây đo nhiệt độ sốt