Cây Việt Quất: Đặc Điểm, Công Dụng Và Cách Trồng Hiệu Quả

Mô tả sản phẩm

Cây việt quất là gì?

Cây việt quất (tên khoa học: Vaccinium sect. Cyanococcus) là loài cây bụi lâu năm thuộc họ Thạch nam, cho quả mọng màu xanh đen hoặc tím đậm. Loại cây này có nguồn gốc từ Bắc Mỹ nhưng hiện được trồng phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới. Quả việt quất không chỉ có hương vị thơm ngon mà còn chứa nhiều chất dinh dưỡng quý giá, được mệnh danh là "siêu thực phẩm" tốt cho sức khỏe.

Đặc điểm sinh học của cây việt quất

Cây việt quất có đặc điểm sinh học khá đặc biệt so với nhiều loại cây ăn quả khác. Cây thường cao từ 30cm đến 3m tùy giống, với thân gỗ nhỏ phân nhiều cành. Lá việt quất hình bầu dục, màu xanh đậm và chuyển đỏ vào mùa thu. Hoa việt quất có hình chuông, màu trắng hoặc hồng nhạt, thường nở vào mùa xuân. Quả việt quất khi chín có màu xanh đen phủ lớp phấn trắng mỏng, đường kính khoảng 5-16mm. Theo nghiên cứu của Đại học Maine (Mỹ), cây việt quất có tuổi thọ trung bình 20-30 năm và cho năng suất cao nhất từ năm thứ 6 đến năm thứ 15.

Giá trị dinh dưỡng của quả việt quất

Quả việt quất được đánh giá là một trong những loại quả có giá trị dinh dưỡng cao nhất. Một cốc việt quất (khoảng 148g) chứa 84 calo, 21g carbohydrate, 3.6g chất xơ và 1.1g protein. Đặc biệt, việt quất rất giàu vitamin C (24% nhu cầu hàng ngày), vitamin K (36%) và mangan (25%). Nghiên cứu của USDA (Bộ Nông nghiệp Mỹ) cho thấy việt quất có hàm lượng chất chống oxy hóa cao nhất trong các loại trái cây phổ biến, đặc biệt là anthocyanin - hợp chất tạo màu xanh đậm và có tác dụng chống viêm mạnh mẽ.

Công dụng của cây việt quất đối với sức khỏe

Cây việt quất mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đã được khoa học chứng minh. Quả việt quất giúp cải thiện trí nhớ và chức năng nhận thức nhờ khả năng kích thích tín hiệu thần kinh. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Journal of Agricultural and Food Chemistry cho thấy người lớn tuổi uống nước ép việt quất mỗi ngày trong 12 tuần có cải thiện đáng kể về trí nhớ. Ngoài ra, các chất chống oxy hóa trong việt quất giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch bằng cách hạ huyết áp và giảm cholesterol xấu (LDL). Một phân tích tổng hợp từ 22 nghiên cứu đăng trên tạp chí Scientific Reports năm 2020 khẳng định việt quất có tác dụng tích cực lên các chỉ số tim mạch.

Cách trồng và chăm sóc cây việt quất

Trồng cây việt quất đúng cách đòi hỏi hiểu biết về điều kiện sinh trưởng đặc thù của loài cây này. Cây việt quất phát triển tốt nhất ở đất chua với pH từ 4.0-5.5, giàu chất hữu cơ và thoát nước tốt. Theo khuyến cáo của Đại học Georgia (Mỹ), nên trộn thêm rêu than bùn hoặc vỏ cây mục vào đất trước khi trồng. Cây cần được trồng ở nơi có đủ ánh sáng mặt trời (ít nhất 6 giờ/ngày) và tưới nước thường xuyên, đặc biệt trong giai đoạn ra hoa kết quả. Bón phân cân đối với tỷ lệ NPK 1:1:1 vào mùa xuân và hạn chế bón phân có chứa nitrat vì cây việt quất nhạy cảm với loại phân này.

Các giống việt quất phổ biến và phù hợp với khí hậu Việt Nam

Lựa chọn giống việt quất phù hợp là yếu tố quan trọng quyết định thành công khi trồng tại Việt Nam. Giống việt quất Highbush (Vaccinium corymbosum) là lựa chọn phổ biến nhất nhờ khả năng thích nghi tốt với nhiều điều kiện khí hậu. Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Rau quả Việt Nam, một số giống như Bluecrop, Duke và Brigitta có thể sinh trưởng được ở vùng có khí hậu mát mẻ như Đà Lạt, Sapa. Đối với vùng nóng hơn, có thể thử nghiệm các giống Southern Highbush được lai tạo đặc biệt để chịu nhiệt như Misty hoặc Sharpblue. Giống việt quất dại (lowbush) thường cho quả nhỏ nhưng có hương vị đậm đà hơn.

Phòng trừ sâu bệnh trên cây việt quất

Bảo vệ cây việt quất khỏi sâu bệnh đòi hỏi biện pháp phòng ngừa và xử lý kịp thời. Các bệnh thường gặp trên cây việt quất bao gồm thối rễ do nấm Phytophthora, bệnh đốm lá và bệnh mốc sương. Theo hướng dẫn của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Mỹ, nên phòng bệnh bằng cách trồng cây với mật độ hợp lý, tỉa cành thông thoáng và tránh tưới nước lên lá vào chiều tối. Về côn trùng gây hại, ruồi giấm và sâu đục quả là hai đối tượng nguy hiểm nhất. Có thể sử dụng bẫy pheromone hoặc bao quả bằng túi lưới để bảo vệ quả chín. Hạn chế tối đa việc dùng thuốc hóa học để bảo vệ hệ vi sinh vật có lợi trong đất.

Thu hoạch và bảo quản việt quất

Thu hoạch việt quất đúng thời điểm và cách bảo quản quyết định chất lượng và giá trị thương phẩm của quả. Quả việt quất chín sau 2-3 tháng từ khi đậu quả, khi quả chuyển màu xanh đậm toàn bộ và dễ dàng rụng khỏi cuống. Theo Bộ Nông nghiệp Canada, nên thu hoạch vào buổi sáng khi trời khô ráo và tránh để quả bị dập nát. Quả việt quất tươi có thể bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ 0-4°C trong 1-2 tuần. Để bảo quản lâu hơn, có thể đông lạnh hoặc sấy khô quả. Nghiên cứu của Đại học California chỉ ra rằng đông lạnh nhanh ở -30°C giúp bảo quản đến 90% chất chống oxy hóa trong quả việt quất.

Kết luận

Cây việt quất là loại cây có giá trị kinh tế cao và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người. Với hàm lượng dinh dưỡng vượt trội cùng khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, quả việt quất xứng đáng được đưa vào chế độ ăn hàng ngày. Mặc dù yêu cầu điều kiện trồng khá đặc biệt, nhưng với sự chăm sóc đúng cách, cây việt quất có thể phát triển tốt ở nhiều vùng khí hậu khác nhau, kể cả một số khu vực tại Việt Nam. Việc nghiên cứu và phát triển các giống việt quất phù hợp với điều kiện địa phương sẽ mở ra triển vọng mới cho ngành trồng trọt nước ta, đồng thời cung cấp nguồn thực phẩm chất lượng cao cho người tiêu dùng trong nước.

Xem thêm: cây hoa nhài nhật