Cây Tiến Vua - Đặc sản quý từ thiên nhiên và lịch sử

Mô tả sản phẩm

Cây Tiến Vua là gì?

Cây Tiến Vua là một loại thực vật quý hiếm, gắn liền với lịch sử cung đình Việt Nam. Tên gọi "Tiến Vua" xuất phát từ việc loại cây này thường được dùng làm sản vật tiến vua trong các triều đại phong kiến. Đây là loại cây có giá trị dinh dưỡng cao, được sử dụng như một vị thuốc quý trong Đông y và là nguyên liệu chế biến nhiều món ăn cao cấp.

Nguồn gốc lịch sử của Cây Tiến Vua

Cây Tiến Vua có lịch sử gắn bó lâu đời với văn hóa Việt Nam. Theo sử sách ghi lại, từ thời nhà Lý (thế kỷ XI), loại cây này đã được các quan lại địa phương chọn làm sản vật tiến vua. Điển hình là trong "Đại Việt sử ký toàn thư" có ghi chép về việc vua Lý Thánh Tông được dâng loại cây quý này từ vùng Thanh Hóa. Đến thời Nguyễn, Cây Tiến Vua tiếp tục được ưa chuộng trong cung đình Huế, thường xuất hiện trong các bữa yến tiệc của vua chúa.

Đặc điểm sinh học của Cây Tiến Vua

Cây Tiến Vua thuộc họ gừng (Zingiberaceae), có tên khoa học là Boesenbergia rotunda. Cây có thân rễ phát triển thành củ, màu vàng nhạt, mùi thơm đặc trưng. Lá cây hình bầu dục, mặt lá bóng, màu xanh đậm. Hoa Cây Tiến Vua có màu trắng hoặc hồng nhạt, mọc thành chùm. Theo nghiên cứu của Viện Dược liệu Việt Nam, củ Cây Tiến Vua chứa nhiều hoạt chất quý như boesenbergin A, panduratin A có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm hiệu quả.

Giá trị dinh dưỡng và y học của Cây Tiến Vua

Cây Tiến Vua là nguồn cung cấp nhiều dưỡng chất quý cho sức khỏe. Phân tích từ Trung tâm Công nghệ Sinh học Đại học Quốc gia Hà Nội cho thấy, trong 100g củ Cây Tiến Vua có chứa 85kcal năng lượng, 2.5g protein, 18g carbohydrate cùng nhiều vitamin và khoáng chất. Trong Đông y, Cây Tiến Vua có vị cay, tính ấm, tác dụng ôn trung, kiện tỳ, thường dùng để chữa các chứng đầy bụng, khó tiêu. Nghiên cứu hiện đại cũng chứng minh các hoạt chất trong củ có khả năng ức chế tế bào ung thư, được công bố trên Tạp chí Dược học năm 2020.

Cây Tiến Vua trong ẩm thực cung đình và hiện đại

Cây Tiến Vua từng là nguyên liệu quý trong ẩm thực cung đình Việt Nam. Sách "Thực lục" triều Nguyễn ghi chép về món "Gà hầm Cây Tiến Vua" - món ăn chỉ dành cho vua và các bậc đại thần. Ngày nay, Cây Tiến Vua được sử dụng phổ biến hơn trong các món ăn cao cấp. Đầu bếp Nguyễn Mạnh Hùng (khách sạn JW Marriott) chia sẻ: "Củ Cây Tiến Vua có hương thơm đặc trưng, vị cay nhẹ, là gia vị không thể thiếu trong các món hầm, xào cao cấp". Một số món ngon từ Cây Tiến Vua phải kể đến như tôm hấp Cây Tiến Vua, gà ác tiềm thuốc bắc với Cây Tiến Vua.

Cách trồng và chăm sóc Cây Tiến Vua

Cây Tiến Vua thích hợp với khí hậu nhiệt đới, có thể trồng quanh năm ở các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ. Theo hướng dẫn của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Cây Tiến Vua ưa đất tơi xốp, giàu mùn, thoát nước tốt. Kỹ thuật trồng bao gồm: chọn củ giống khỏe, trồng với khoảng cách 30x40cm, tưới nước đều 2 lần/ngày. Bón phân hữu cơ hoai mục kết hợp NPK theo tỷ lệ 3:1:2. Cây sau 8-10 tháng có thể thu hoạch củ, năng suất trung bình đạt 3-4 tấn/ha.

Thị trường và giá trị kinh tế của Cây Tiến Vua

Cây Tiến Vua hiện có giá trị kinh tế cao trên thị trường. Số liệu từ Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam năm 2023 cho thấy, giá củ Cây Tiến Vua loại 1 dao động 150.000-200.000đ/kg, cao gấp 5-7 lần so với nghệ thông thường. Sản phẩm từ Cây Tiến Vua đã xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc với khối lượng 20-30 tấn/năm. Nhiều hợp tác xã tại Hưng Yên, Hải Dương đã xây dựng thành công mô hình trồng Cây Tiến Vua theo tiêu chuẩn VietGAP, mang lại thu nhập ổn định cho nông dân.

Bảo tồn và phát triển Cây Tiến Vua

Bảo tồn nguồn gen Cây Tiến Vua đang là vấn đề được quan tâm. Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam đã đưa Cây Tiến Vua vào danh mục cây dược liệu quý cần bảo tồn. Năm 2022, Bộ NN&PTNT đã phê duyệt đề án "Phát triển vùng trồng Cây Tiến Vua chất lượng cao" tại 5 tỉnh với tổng kinh phí 50 tỷ đồng. Các giải pháp đồng bộ bao gồm: xây dựng vườn giống gốc, đào tạo kỹ thuật cho nông dân, liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm. Điều này mở ra triển vọng phát triển bền vững cho Cây Tiến Vua - đặc sản quý của Việt Nam.

Kết luận

Cây Tiến Vua không chỉ là đặc sản ẩm thực mà còn là di sản văn hóa, lịch sử quý giá của dân tộc. Với giá trị dinh dưỡng, y học và kinh tế cao, Cây Tiến Vua xứng đáng được đầu tư phát triển thành sản phẩm quốc gia. Việc bảo tồn và khai thác bền vững nguồn gen quý này cần sự chung tay của nhà nước, nhà khoa học và người dân. Trong tương lai, Cây Tiến Vua có tiềm năng trở thành mặt hàng nông sản cao cấp, góp phần quảng bá hình ảnh nông nghiệp Việt Nam ra thế giới.

Xem thêm: cây tùng xà