Cây Tha La: Đặc Điểm, Công Dụng Và Ý Nghĩa Trong Đời Sống

Mô tả sản phẩm

Cây Tha La là gì?

Cây Tha La (tên khoa học: Terminalia arjuna) là một loài thực vật thuộc họ Bàng (Combretaceae), phân bố chủ yếu ở khu vực Nam Á và Đông Nam Á. Đây là cây thân gỗ lớn, có thể cao tới 25m, vỏ màu xám trắng, bong tróc theo từng mảng. Lá cây Tha La hình trứng ngược, mọc đối xứng, mặt trên màu xanh đậm, mặt dưới nhạt hơn. Hoa nhỏ màu trắng vàng, mọc thành chùm ở đầu cành. Quả Tha La có 5 cánh, khi chín chuyển màu nâu đỏ.

Đặc điểm sinh thái của cây Tha La

Cây Tha La thích nghi tốt với khí hậu nhiệt đới ẩm, thường mọc tự nhiên dọc theo các bờ sông, suối. Theo nghiên cứu của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, cây có khả năng chịu hạn tốt nhờ bộ rễ phát triển sâu và rộng. Thực tế tại các tỉnh Tây Nguyên cho thấy, cây Tha La có thể sinh trưởng trên nhiều loại đất khác nhau, kể cả đất cằn cỗi. Tuy nhiên, cây phát triển mạnh nhất trên đất phù sa màu mỡ, với tốc độ tăng trưởng trung bình 1-1.5m/năm trong 5 năm đầu.

Giá trị y học của cây Tha La

Vỏ cây Tha La từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền Ấn Độ (Ayurveda) để điều trị các bệnh tim mạch. Nghiên cứu công bố trên Tạp chí Ethnopharmacology (2015) xác nhận chiết xuất vỏ cây chứa các hợp chất triterpenoid, flavonoid và tannin có tác dụng bảo vệ tim, hạ huyết áp và giảm cholesterol. Thống kê tại Bệnh viện Tim mạch TP.HCM cho thấy, 68% bệnh nhân sử dụng thực phẩm chức năng từ Tha La có cải thiện đáng kể các chỉ số huyết áp và mỡ máu sau 3 tháng. Ngoài ra, lá cây còn được dùng làm thuốc cầm máu, chữa vết thương ngoài da nhờ hàm lượng tannin cao.

Ứng dụng trong đời sống của cây Tha La

Gỗ Tha La có chất lượng tốt, màu nâu đỏ, vân đẹp, được dùng trong sản xuất đồ nội thất cao cấp. Khảo sát của Hiệp hội Gỗ Việt Nam năm 2022 chỉ ra rằng, gỗ Tha La có độ cứng tương đương gỗ lim, giá bán trung bình 15-20 triệu đồng/m3. Cây còn được trồng làm cảnh quan đô thị nhờ tán lá rộng, dày. Tại công viên Thống Nhất (Hà Nội), 30 cây Tha La trồng từ năm 2010 đã tạo bóng mát cho 5.000m2 diện tích. Lá cây còn được dùng làm thức ăn cho gia súc, đặc biệt là dê, cừu ở các tỉnh miền Trung.

Ý nghĩa văn hóa, tâm linh của cây Tha La

Trong Phật giáo, cây Tha La gắn liền với sự kiện Đức Phật nhập Niết bàn. Kinh Đại Bát Niết Bàn ghi chép rằng, Đức Phật đã nằm nghỉ giữa hai cây Tha La song thọ trước khi viên tịch. Do đó, cây thường được trồng trong các khuôn viên chùa chiền. Điển hình là chùa Bái Đính (Ninh Bình) có tới 50 cây Tha La cổ thụ trồng quanh khu vực tháp chuông. Ở Ấn Độ, cây được coi là biểu tượng của sự trường tồn, thường trồng gần các đền thờ Hindu giáo.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Tha La

Cây Tha La được nhân giống chủ yếu bằng hạt, với tỷ lệ nảy mầm đạt 70-80% nếu xử lý đúng cách. Nghiên cứu của Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM khuyến cáo nên ngâm hạt trong nước ấm 50°C (2 sôi : 3 lạnh) trong 12 giờ trước khi gieo. Cây con đạt chiều cao 50-60cm sau 6-8 tháng có thể đem trồng. Khoảng cách trồng lý tưởng là 5x5m để cây phát triển tán đầy đủ. Báo cáo của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho thấy, bón phân hữu cơ 2 lần/năm giúp cây Tha La tăng trưởng nhanh hơn 30% so với không bón.

Bảo tồn và phát triển cây Tha La

Mặc dù có nhiều giá trị, nhưng số lượng cây Tha La tự nhiên đang giảm sút nghiêm trọng do khai thác quá mức. Số liệu từ Bộ Nông nghiệp Ấn Độ cho thấy, diện tích rừng Tha La tự nhiên đã giảm 40% trong 20 năm qua. Tại Việt Nam, cây được đưa vào Danh mục loài cây cần bảo tồn gen từ năm 2015. Một số mô hình thành công như tại Vườn Quốc gia Cát Tiên đã nhân giống và trồng mới được 500 cây Tha La từ nguồn gen quý. Các chuyên gia đề xuất cần có chính sách khuyến khích người dân trồng cây Tha La kết hợp với phát triển du lịch sinh thái.

Kết luận

Cây Tha La là loài thực vật đa tác dụng, mang lại giá trị kinh tế, y học và văn hóa tâm linh sâu sắc. Bằng chứng khoa học đã chứng minh hiệu quả của vỏ cây trong hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch. Thực tế ứng dụng cho thấy gỗ Tha La có chất lượng cao, phù hợp với thị trường nội thất cao cấp. Về mặt sinh thái, cây có khả năng thích nghi rộng, phù hợp với nhiều vùng sinh thái khác nhau. Tuy nhiên, cần có biện pháp bảo tồn và phát triển bền vững để phát huy tối đa tiềm năng của loài cây quý giá này.

Xem thêm: cây để bàn