Cây Sưa Trắng: Đặc Điểm, Giá Trị Và Cách Nhận Biết

Mô tả sản phẩm

Cây sưa trắng là gì?

Cây sưa trắng (Danh pháp khoa học: Dalbergia tonkinensis) là một loài thực vật thuộc họ Đậu (Fabaceae), phân bố chủ yếu ở Việt Nam và một số vùng phía Nam Trung Quốc. Khác với sưa đỏ, sưa trắng có gỗ màu vàng nhạt hoặc trắng ngà, không có mùi thơm đặc trưng như sưa đỏ. Một nghiên cứu của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam (2018) chỉ ra rằng sưa trắng có tốc độ sinh trưởng chậm hơn 30% so với sưa đỏ, thường mất 15-20 năm để đạt đường kính 20cm.

Đặc điểm nhận dạng cây sưa trắng

Cây sưa trắng có thể nhận biết qua các đặc điểm hình thái đặc trưng như lá kép lông chim, mỗi lá gồm 9-13 lá chét hình trái xoan. Hoa sưa trắng mọc thành chùm, màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, trong khi quả có dạng đậu dẹt, chứa 1-3 hạt. Theo tài liệu "Cây gỗ rừng Việt Nam" (Bộ NN&PTNT, 2020), vỏ cây sưa trắng trưởng thành thường xù xì, có màu xám nâu với các vết nứt dọc thân.

Giá trị kinh tế của gỗ sưa trắng

Gỗ sưa trắng có giá trị kinh tế cao nhờ vân gỗ đẹp và độ bền chắc. Một báo cáo của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (2022) cho thấy giá gỗ sưa trắng loại 1 có thể đạt 15-20 triệu đồng/kg đối với gỗ lõi già. Tuy nhiên, giá trị này chỉ bằng 1/5 đến 1/10 so với sưa đỏ cùng kích thước. Điều tra thị trường tại Hà Nội (2023) ghi nhận các sản phẩm từ gỗ sưa trắng như tượng phật, lộc bình có giá từ 50-500 triệu đồng tùy kích thước.

Công dụng trong y học cổ truyền

Trong y học cổ truyền, vỏ và lá cây sưa trắng được sử dụng để điều chế các bài thuốc. Nghiên cứu của Đại học Dược Hà Nội (2019) phát hiện dịch chiết vỏ sưa trắng chứa flavonoid có tác dụng kháng viêm. Sách "Cây thuốc Việt Nam" (GS. Đỗ Tất Lợi) ghi nhận dân gian dùng lá sưa trắng sắc uống giúp giảm đau nhức xương khớp, với liều lượng 20-30g lá khô/ngày.

Tình trạng bảo tồn và pháp lý

Cây sưa trắng hiện không nằm trong danh mục loài nguy cấp cần bảo vệ theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP. Tuy nhiên, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) quy định hình phạt đến 15 năm tù cho hành vi khai thác trái phép gỗ quý trong rừng tự nhiên. Số liệu từ Cục Kiểm lâm (2021) cho thấy diện tích rừng trồng sưa trắng đã tăng 35% trong giai đoạn 2015-2020, đạt khoảng 5.000ha trên toàn quốc.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc sưa trắng

Cây sưa trắng phát triển tốt nhất trên đất feralit đỏ vàng, với độ pH 5.5-6.5. Tài liệu hướng dẫn của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia khuyến cáo mật độ trồng 1.100-1.300 cây/ha, khoảng cách 3x3m. Thử nghiệm tại Ba Vì (Hà Nội) cho thấy bón phân NPK (16-16-8) định kỳ 6 tháng/lần giúp tăng trưởng đường kính thân 25-30% so với không bón.

Phân biệt sưa trắng và sưa đỏ

Sự khác biệt rõ nhất giữa sưa trắng và sưa đỏ nằm ở màu sắc gỗ và mùi hương. Trong khi sưa đỏ có gỗ đỏ sẫm với vân rõ và mùi thơm đặc trưng thì sưa trắng có gỗ màu nhạt hơn, không mùi. Phân tích giải phẫu gỗ của Viện Điều tra Quy hoạch rừng (2020) xác định sưa đỏ có tỷ lệ tinh dầu cao gấp 7-10 lần so với sưa trắng.

Kết luận

Cây sưa trắng là loài gỗ quý có giá trị kinh tế và dược liệu đáng kể, dù không bằng sưa đỏ. Việc phát triển trồng rừng sưa trắng theo hướng bền vững, kết hợp bảo tồn nguồn gen tự nhiên là giải pháp cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường. Nghiên cứu sâu hơn về hoạt tính sinh học của các hợp chất trong sưa trắng sẽ mở ra tiềm năng ứng dụng mới trong y dược học.

Xem thêm: cây lá phong