Cây Sưa Đỏ: Đặc Điểm, Giá Trị Và Những Lưu Ý Khi Trồng

Mô tả sản phẩm

Cây sưa đỏ là gì?

Cây sưa đỏ (Dalbergia tonkinensis) là loài thực vật quý hiếm thuộc họ Đậu, phân bố chủ yếu ở Việt Nam và một số vùng phía Nam Trung Quốc. Đây là cây gỗ lớn, có thể cao tới 15-20m, đường kính thân đạt 50-60cm khi trưởng thành. Đặc điểm nhận dạng nổi bật của sưa đỏ là vỏ màu xám nâu, xù xì, lá kép lông chim với 7-13 lá chét hình trái xoan. Hoa sưa đỏ màu trắng ngà, mọc thành chùm ở nách lá, tỏa hương thơm nhẹ vào mùa xuân. Quả dẹt, chứa 1-3 hạt, khi chín có màu nâu đen.

Tại sao cây sưa đỏ có giá trị kinh tế cao?

Giá trị kinh tế của cây sưa đỏ tập trung chủ yếu ở phần lõi gỗ. Lõi gỗ sưa đỏ có màu đỏ nâu hoặc nâu đen, vân gỗ đẹp, mùi thơm đặc trưng và độ bền cơ học cao. Theo nghiên cứu của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, gỗ sưa đỏ có tỷ trọng 0.8-1.1 g/cm³, độ cứng Janka đạt 2.500 lbf (cao hơn gỗ lim). Đặc biệt, tinh dầu trong gỗ sưa có khả năng xua đuổi côn trùng tự nhiên. Thị trường Trung Quốc sẵn sàng trả giá từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng cho một cây sưa đỏ cổ thụ có đường kính lớn, vân đẹp.

Những công dụng đặc biệt của cây sưa đỏ

Ngoài giá trị làm đồ mỹ nghệ cao cấp, cây sưa đỏ còn có nhiều công dụng ít người biết đến. Trong y học cổ truyền, vỏ cây sưa đỏ được dùng để chữa các chứng đau bụng, khó tiêu. Nghiên cứu của Đại học Dược Hà Nội (2018) phát hiện dịch chiết từ lá sưa đỏ có hoạt tính kháng khuẩn đối với E.coli và S.aureus. Gỗ sưa khi đốt tỏa mùi thơm dịu, được dùng làm hương trong các nghi lễ tâm linh. Ở Nhật Bản, bột gỗ sưa là thành phần trong một số loại trầm hương cao cấp.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây sưa đỏ

Để trồng sưa đỏ thành công cần tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu kỹ thuật. Cây phát triển tốt ở độ cao dưới 500m so với mực nước biển, nhiệt độ lý tưởng 20-30°C, lượng mưa hàng năm từ 1.500-2.500mm. Theo hướng dẫn của Bộ NN&PTNT, nên trồng sưa đỏ với mật độ 1.100-1.600 cây/ha (khoảng cách 3x3m). Cần bón lót 5-10kg phân chuồng hoai mục kết hợp 0,2kg NPK/hố trước khi trồng 15-20 ngày. Năm đầu tiên cần che bóng 50-70%, tưới nước đều đặn vào mùa khô và phòng trừ sâu đục thân.

Pháp lý liên quan đến cây sưa đỏ

Việc khai thác và buôn bán cây sưa đỏ chịu sự quản lý chặt chẽ của pháp luật. Theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP, sưa đỏ thuộc nhóm IIA - loài nguy cấp quý hiếm. Người dân chỉ được phép khai thác cây trồng trong vườn nhà có nguồn gốc rõ ràng, phải có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp. Các vụ án hình sự liên quan đến sưa đỏ thường bị xử lý theo Điều 232 Bộ luật Hình sự với mức phạt tù từ 1-5 năm hoặc phạt tiền đến 500 triệu đồng. Năm 2022, Hà Nội đã xử phạt 4 đối tượng 320 triệu đồng vì chặt trộm 3 cây sưa đỏ cổ thụ.

Bảo tồn và phát triển bền vững cây sưa đỏ

Bảo tồn nguồn gen sưa đỏ đang là nhiệm vụ cấp thiết được Nhà nước quan tâm. Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam đã lưu giữ 50 dòng vô tính sưa đỏ quý tại Ngân hàng gen cây rừng. Một số địa phương như Hà Tĩnh, Nghệ An đã triển khai dự án trồng 50ha sưa đỏ theo tiêu chuẩn FSC. Kết quả nghiên cứu của TS. Nguyễn Văn Thành (2021) cho thấy phương pháp giâm hom đạt tỷ lệ sống 72-75%, cao hơn 20% so với gieo hạt. Người dân nên tham gia các chương trình trồng sưa đỏ dưới tán rừng để vừa bảo tồn gen, vừa tạo thu nhập bền vững.

Kết luận

Cây sưa đỏ là tài nguyên quý giá cần được bảo vệ và phát triển hợp lý. Với giá trị kinh tế cao cùng nhiều công dụng đặc biệt, sưa đỏ xứng đáng được đầu tư nghiên cứu nhân giống đại trà. Tuy nhiên, việc khai thác phải tuân thủ pháp luật và các nguyên tắc bảo tồn bền vững. Các giải pháp đồng bộ từ nâng cao nhận thức cộng đồng, hoàn thiện chính sách đến ứng dụng khoa học kỹ thuật sẽ giúp cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo tồn đa dạng sinh học. Mỗi cá nhân cần chung tay bảo vệ loài cây đặc hữu này cho các thế hệ tương lai.

Xem thêm: cây mai thái vàng