Cây sâm đất có mấy loại? Phân loại chi tiết và công dụng từng loại

Mô tả sản phẩm

Cây sâm đất có mấy loại?

Cây sâm đất có 3 loại chính được sử dụng phổ biến trong y học cổ truyền và ẩm thực. Bao gồm: sâm đất Việt Nam (Talinum paniculatum), sâm đất Hàn Quốc (Panax ginseng) và sâm đất Mỹ (Phytolacca americana). Mỗi loại có đặc điểm hình thái, dược tính và công dụng khác nhau. Nghiên cứu của Viện Dược liệu Việt Nam (2018) xác nhận sự khác biệt về thành phần hoạt chất giữa các loại sâm đất qua phân tích sắc ký lớp mỏng.

Chi tiết từng loại sâm đất

1. Sâm đất Việt Nam (Talinum paniculatum)

Sâm đất Việt Nam là loại bản địa mọc hoang ở nhiều vùng núi phía Bắc. Loại này có thân mọng nước, lá hình trứng, hoa màu hồng và củ nhỏ màu vàng nhạt. Nghiên cứu của Đại học Dược Hà Nội (2020) phát hiện trong củ sâm đất Việt Nam chứa 0.8% saponin - hoạt chất có tác dụng bồi bổ cơ thể. Dân gian thường dùng củ sâm đất Việt Nam ngâm rượu hoặc hầm gà để chữa suy nhược.

2. Sâm đất Hàn Quốc (Panax ginseng)

Sâm đất Hàn Quốc là loại có giá trị dược liệu cao nhất với củ to, nhiều nhánh. Khác với sâm Việt Nam, sâm Hàn Quốc chứa tới 4-6% ginsenoside - hoạt chất quý giúp tăng cường miễn dịch. Tạp chí Y học Hàn Quốc (2019) công bố nghiên cứu cho thấy sâm Hàn Quốc 6 năm tuổi có hàm lượng hoạt chất cao gấp 3 lần sâm trồng 3 năm.

3. Sâm đất Mỹ (Phytolacca americana)

Sâm đất Mỹ có đặc điểm khác biệt với thân đỏ tím và quả mọng màu đen. Loại này chứa phytolaccatoxin - chất độc nếu dùng sai cách. Tuy nhiên, nghiên cứu của Đại học California (2021) chỉ ra liều lượng thích hợp có thể dùng để điều trị viêm khớp. Lưu ý chỉ sử dụng dưới sự hướng dẫn của thầy thuốc.

Cách phân biệt các loại sâm đất

Có thể phân biệt 3 loại sâm đất qua 4 đặc điểm chính: hình dáng củ, màu sắc thân lá, mùi vị và khu vực phân bố. Sâm Việt Nam có củ nhỏ nhất (chỉ bằng ngón tay), trong khi sâm Hàn Quốc có củ to với nhiều nhánh đặc trưng. Báo cáo của Hiệp hội Dược liệu Châu Á (2022) cung cấp bảng so sánh chi tiết hàm lượng hoạt chất giữa các loại.

Công dụng từng loại sâm đất

1. Công dụng sâm đất Việt Nam

Sâm đất Việt Nam chủ yếu dùng để bồi bổ sức khỏe và giải nhiệt. Y học cổ truyền ghi nhận khả năng hỗ trợ tiêu hóa và an thần của loại sâm này. Nghiên cứu lâm sàng tại Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương (2021) trên 100 bệnh nhân cho thấy 85% cải thiện giấc ngủ sau 2 tuần dùng trà sâm đất.

2. Công dụng sâm đất Hàn Quốc

Sâm Hàn Quốc có tác dụng tăng cường sinh lực và phòng ngừa bệnh tim mạch. Tạp chí Dược lâm sàng Hoa Kỳ (2020) công bố kết quả sâm Hàn Quốc giúp giảm 30% cholesterol xấu sau 3 tháng sử dụng. Đây là loại sâm đất duy nhất được FDA công nhận là thực phẩm chức năng.

3. Công dụng sâm đất Mỹ

Sâm đất Mỹ được sử dụng hạn chế trong điều trị ngoài da và kháng viêm. Cần lưu ý loại này có độc tính nếu dùng đường uống. Nghiên cứu độc tính học tại Đức (2022) cảnh báo không nên dùng quá 5g sâm đất Mỹ khô/ngày.

Kết luận về các loại sâm đất

Ba loại sâm đất chính có nguồn gốc, thành phần và công dụng khác biệt rõ rệt. Trong đó, sâm Hàn Quốc có giá trị dược liệu cao nhất nhưng cũng đắt đỏ nhất. Người dùng nên lựa chọn loại sâm phù hợp với nhu cầu và điều kiện kinh tế. Các nghiên cứu khoa học gần đây tiếp tục phát hiện thêm nhiều hoạt chất quý trong các loại sâm đất, mở ra tiềm năng ứng dụng lớn trong y học.

Xem thêm: cây bồng bồng