Cây Sa Kê: Đặc Điểm, Công Dụng Và Cách Trồng Hiệu Quả

Mô tả sản phẩm

Cây sa kê là gì?

Cây sa kê (Artocarpus altilis) là một loài thực vật thuộc họ Dâu tằm (Moraceae), có nguồn gốc từ các đảo Thái Bình Dương và Đông Nam Á. Đây là cây thân gỗ, cao trung bình 10-15m, tán rộng, lá to bản màu xanh đậm. Quả sa kê có hình tròn hoặc bầu dục, vỏ sần sùi, thịt quả màu trắng hoặc vàng nhạt, giàu tinh bột. Cây được trồng phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh miền Nam, vừa làm cây bóng mát vừa cho quả làm thực phẩm.

Đặc điểm sinh học của cây sa kê

Cây sa kê có nhiều đặc điểm sinh học nổi bật giúp thích nghi tốt với khí hậu nhiệt đới. Lá cây to, dài 20-60cm, rộng 10-40cm, xẻ thùy sâu khi non và nguyên khi già. Hoa đơn tính cùng gốc, hoa đực dạng bông dài 15-25cm, hoa cái hình cầu. Quả kép phát triển từ hoa cái, đường kính 10-20cm, nặng 0.5-5kg. Theo nghiên cứu của Đại học Nông nghiệp Hà Nội, cây sa kê có thể sống 50-80 năm, cho năng suất 150-200 quả/năm khi trưởng thành.

Giá trị dinh dưỡng của quả sa kê

Quả sa kê là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng với nhiều lợi ích cho sức khỏe. Mỗi 100g thịt quả chứa 25-30g carbohydrate, 1-2g protein, 4-5g chất xơ và nhiều vitamin C, B1, B6 cùng khoáng chất kali, magie. Nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy chỉ số đường huyết (GI) của sa kê chỉ 50-55, thấp hơn gạo trắng (73), phù hợp cho người tiểu đường. Chất xơ trong sa kê giúp cải thiện tiêu hóa, giảm cholesterol theo báo cáo đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng lâm sàng Châu Á.

Công dụng đa năng của cây sa kê

Cây sa kê có nhiều công dụng đa dạng từ ẩm thực đến y học cổ truyền. Quả sa kê có thể chế biến thành nhiều món ăn như chiên, nướng, hầm, làm bánh hoặc phơi khô làm bột. Lá sa kê non dùng gói bánh, lá già làm thức ăn gia súc. Theo y học cổ truyền, lá sa kê có tác dụng hạ huyết áp, chống viêm, hỗ trợ điều trị gout và tiểu đường. Nghiên cứu của Đại học Y dược TP.HCM năm 2020 xác nhận dịch chiết lá sa kê chứa flavonoid và polyphenol có hoạt tính chống oxy hóa mạnh.

Cách trồng và chăm sóc cây sa kê hiệu quả

Trồng cây sa kê đúng kỹ thuật giúp cây phát triển tốt và cho năng suất cao. Cây thích hợp trồng ở đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt với pH 6-7. Nên trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5-6 ở miền Nam, tháng 3-4 ở miền Bắc), đào hố 60x60x60cm, bón lót 10-15kg phân chuồng hoai. Khoảng cách trồng tối thiểu 6-8m giữa các cây. Theo hướng dẫn của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cần tưới nước đều 2-3 lần/tuần khi mới trồng, bón thúc NPK 3 lần/năm và tỉa cành tạo tán định kỳ.

Phòng trừ sâu bệnh hại cây sa kê

Cây sa kê thường gặp một số sâu bệnh hại cần phòng trừ kịp thời. Các bệnh phổ biến gồm thối rễ do nấm Phytophthora, đốm lá do nấm Cercospora, và sâu đục thân. Báo cáo của Chi cục Bảo vệ thực vật phía Nam ghi nhận có thể phòng bệnh bằng cách vệ sinh vườn, thoát nước tốt, phun thuốc gốc đồng định kỳ. Với sâu hại như rệp sáp, nhện đỏ, nên dùng thuốc sinh học Neem oil hoặc Abamectin theo liều lượng khuyến cáo. Kiểm tra vườn thường xuyên giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời.

Kinh nghiệm thu hoạch và bảo quản sa kê

Thu hoạch và bảo quản đúng cách giúp giữ chất lượng quả sa kê lâu hơn. Quả chín khi vỏ chuyển từ xanh sang vàng nhạt, có mùi thơm nhẹ, thường sau 3-4 tháng từ khi đậu quả. Nên dùng kéo cắt cả cuống, tránh làm dập quả. Theo nghiên cứu bảo quản của Viện Cơ điện Nông nghiệp, quả sa kê tươi bảo quản được 5-7 ngày ở nhiệt độ phường, 2-3 tuần ở 12-15°C. Để kéo dài thời gian sử dụng, có thể cắt lát phơi khô hoặc cấp đông ở -18°C được 6-8 tháng mà không mất dinh dưỡng.

Kết luận về giá trị của cây sa kê

Cây sa kê thực sự là một loại cây đa tác dụng với nhiều giá trị kinh tế và sức khỏe. Từ đặc điểm sinh học dễ trồng, khả năng thích nghi rộng đến giá trị dinh dưỡng cao của quả và dược tính của lá, sa kê xứng đáng được nhân rộng trong canh tác. Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh lợi ích của sa kê với sức khỏe, đặc biệt là khả năng kiểm soát đường huyết và chống oxy hóa. Với kỹ thuật trồng không quá phức tạp, cây sa kê là lựa chọn lý tưởng cho vườn nhà, góp phần đa dạng hóa cây trồng và nguồn thực phẩm sạch.

Xem thêm: cây đại tướng quân có tác dụng gì