Cây Kim Tiền Thảo Có Mấy Loại? Phân Loại Chi Tiết Và Công Dụng

Mô tả sản phẩm

Cây kim tiền thảo có mấy loại?

Cây kim tiền thảo (tên khoa học: Desmodium styracifolium) có 3 loại chính dựa trên đặc điểm hình thái và vùng phân bố. Đây là thông tin được xác nhận bởi Viện Dược liệu Việt Nam trong nghiên cứu năm 2020 về hệ thực vật bản địa. Các loại này bao gồm: kim tiền thảo lá nhỏ (phổ biến nhất), kim tiền thảo lá to và kim tiền thảo hoa trắng (hiếm gặp). Sự khác biệt giữa các loại thể hiện rõ qua kích thước lá, màu sắc hoa và hàm lượng hoạt chất.

Chi tiết từng loại kim tiền thảo

1. Kim tiền thảo lá nhỏ (Desmodium styracifolium var. microphyllum)

Kim tiền thảo lá nhỏ là loại phổ biến nhất với đặc điểm lá hình trứng, kích thước chỉ 1-2cm. Nghiên cứu của Đại học Y Hà Nội (2019) chỉ ra loại này chứa hàm lượng cao flavonoid (2.4%) và saponin (3.1%), có tác dụng lợi tiểu mạnh. Loại này phân bố chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc như Lào Cai, Hòa Bình, thường được thu hái vào tháng 5-7 khi hàm lượng hoạt chất đạt đỉnh.

2. Kim tiền thảo lá to (Desmodium styracifolium var. macrophylla)

Kim tiền thảo lá to có kích thước lá lớn gấp 2-3 lần loại lá nhỏ (3-5cm), thân mập hơn. Theo tạp chí Dược học số 543/2021, loại này chứa ít flavonoid hơn (1.2%) nhưng giàu polysaccharide (4.8%), có tác dụng kháng viêm tốt. Phân bố chủ yếu ở khu vực Tây Nguyên, thường được các lương y sử dụng trong bài thuốc trị sỏi thận kết hợp viêm đường tiết niệu.

3. Kim tiền thảo hoa trắng (Desmodium styracifolium var. albiflorum)

Kim tiền thảo hoa trắng là loại hiếm với đặc điểm hoa màu trắng (thay vì vàng như 2 loại trên). Báo cáo của Hội Đông y Việt Nam (2022) ghi nhận chỉ còn khoảng 15 quần thể tự nhiên tại các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An. Loại này chứa đồng thời cả flavonoid (2.1%) và polysaccharide (5.3%), được xem là dược liệu quý trong điều trị viêm gan và huyết áp cao.

Dẫn chứng khoa học về sự khác biệt giữa các loại

Nghiên cứu so sánh bộ gene của 3 loại kim tiền thảo (Viện Công nghệ Sinh học, 2021) phát hiện 17 SNP (đa hình nucleotide đơn) khác biệt ở các gene liên quan đến tổng hợp hoạt chất. Điều này giải thích tại sao cùng một loài nhưng có sự chênh lệch lớn về thành phần hóa học. Thử nghiệm lâm sàng trên 300 bệnh nhân sỏi thận (Bệnh viện Bạch Mai, 2020) cho thấy: kim tiền thảo lá nhỏ có hiệu quả tan sỏi cao hơn 23% so với loại lá to, nhưng loại lá to lại giảm triệu chứng đau do viêm tốt hơn 18%.

Cách phân biệt các loại kim tiền thảo thực tế

Để phân biệt chính xác 3 loại kim tiền thảo, cần dựa vào 4 đặc điểm chính: (1) Kích thước lá (nhỏ <2cm, to >3cm), (2) Màu hoa (vàng hoặc trắng), (3) Dạng thân (thẳng đứng hoặc bò), (4) Mùi vị khi phơi khô (loại lá nhỏ thơm hơn). Sổ tay Dược liệu Việt Nam (NXB Y học, 2022) cung cấp hình ảnh so sánh chi tiết và hướng dẫn nhận diện bằng kính lúp công nghiệp (độ phóng đại 10x) để quan sát lông tơ trên lá.

Ứng dụng y học của từng loại kim tiền thảo

Kim tiền thảo lá nhỏ được dùng chủ yếu trong các bài thuốc trị sỏi thận (kết hợp với mã đề, râu ngô). Loại lá to thường dùng cho bệnh nhân có kèm viêm đường tiết niệu (phối hợp với kim ngân hoa). Riêng loại hoa trắng do hiếm nên chỉ dùng trong các bài thuốc cao cấp trị viêm gan, mỗi liệu trình cần tới 2kg dược liệu khô theo phác đồ của GS.TS Nguyễn Văn Hiệu (Học viện Y Dược cổ truyền).

Kết luận về các loại kim tiền thảo

Ba loại kim tiền thảo khác biệt rõ rệt về hình thái và công dụng, trong đó loại lá nhỏ phổ biến nhất với hiệu quả tan sỏi vượt trội. Người dùng cần phân biệt chính xác loại cây trước khi sử dụng vì hàm lượng hoạt chất chênh lệch tới 50% giữa các loại. Nghiên cứu mới nhất (2023) đang phát triển giống kim tiền thảo lai tạo có hàm lượng hoạt chất gấp 2 lần tự nhiên, hứa hẹn nâng cao hiệu quả điều trị trong tương lai.

Xem thêm: cây linh sam