Cây cỏ ngọt mọc ở đâu? Nguồn gốc và phân bố toàn cầu

Mô tả sản phẩm

Cây cỏ ngọt có nguồn gốc từ đâu?

Cây cỏ ngọt (Stevia rebaudiana) có nguồn gốc từ khu vực Nam Mỹ, cụ thể là vùng biên giới giữa Brazil và Paraguay. Theo nghiên cứu của Hiệp hội Thực vật học Quốc tế (IAPT), loài cây này được người bản địa Guarani phát hiện và sử dụng từ hơn 1.500 năm trước như một chất tạo ngọt tự nhiên. Bằng chứng khảo cổ học tại hang động Amambay (Paraguay) đã tìm thấy dấu tích lá cỏ ngọt trong các dụng cụ nghiền thức ăn có niên đại từ thế kỷ thứ 5.

Điều kiện sinh trưởng lý tưởng của cây cỏ ngọt

Cây cỏ ngọt phát triển tốt nhất trong điều kiện khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới với nhiệt độ dao động 15-30°C. Nghiên cứu của Đại học Nông nghiệp Tokyo (2018) chỉ ra rằng loại đất thích hợp nhất là đất thịt nhẹ, tơi xốp với độ pH từ 6.5-7.5 và khả năng thoát nước tốt. Dữ liệu từ Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO) cho thấy cây cần lượng mưa hàng năm 1.200-1.500mm phân bố đều, đồng thời đòi hỏi ánh sáng mặt trời trực tiếp ít nhất 6 giờ/ngày.

Phân bố địa lý tự nhiên của cỏ ngọt

Trong môi trường tự nhiên, cây cỏ ngọt tập trung chủ yếu ở vùng cao nguyên Amambay (Paraguay) và Mato Grosso do Sul (Brazil). Báo cáo của Viện Đa dạng sinh học Paraguay (2019) ghi nhận 85% quần thể hoang dã phân bố trong bán kính 200km quanh thành phố Pedro Juan Caballero. Ngoài Nam Mỹ, một số ít quần thể tự nhiên được phát hiện ở Đông Bắc Argentina và vùng biên giới Bolivia-Paraguay, theo khảo sát của Tổ chức Bảo tồn Thực vật Quốc tế (Plantlife).

Các khu vực trồng trọt thương mại chính

Hiện nay, cây cỏ ngọt được trồng thương mại tại hơn 30 quốc gia trên thế giới. Dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA 2022) xác định 5 khu vực sản xuất lớn nhất gồm: Paraguay (12.000ha), Trung Quốc (8.500ha), Kenya (6.200ha), Việt Nam (5.800ha) và Brazil (4.500ha). Tại Đông Nam Á, vùng trồng tập trung ở các tỉnh Lâm Đồng, Gia Lai (Việt Nam), tỉnh Kanchanaburi (Thái Lan) và đảo Java (Indonesia) - theo báo cáo của Hiệp hội Stevia Châu Á (2021).

Cỏ ngọt có mọc hoang ở Việt Nam không?

Tại Việt Nam, cây cỏ ngọt không tồn tại trong tự nhiên mà chỉ được nhập nội và gieo trồng từ những năm 1980. Nghiên cứu của Viện Dược liệu Việt Nam (2020) khẳng định không có bằng chứng về quần thể cỏ ngọt mọc hoang dã trong hệ sinh thái bản địa. Tuy nhiên, cây có khả năng phát tán và mọc lại sau 2-3 năm nếu không được thu hoạch, tạo cảm giác là cây mọc tự nhiên ở một số vườn bỏ hoang tại Đà Lạt, theo ghi nhận của Trung tâm Đa dạng sinh học ASEAN (2021).

Đặc điểm nhận biết môi trường sống của cỏ ngọt

Cỏ ngọt thường xuất hiện ở độ cao 200-800m so với mực nước biển, trên các sườn đồi thoai thoải. Phân tích địa sinh học từ 120 mẫu đất trồng cỏ ngọt thành công (Tạp chí Nông nghiệp Nhiệt đới, 2022) cho thấy 93% mẫu có đặc điểm: hàm lượng hữu cơ 2.5-3.5%, độ dốc dưới 15°, gần nguồn nước tưới tự nhiên. Đáng chú ý, cây không chịu được ngập úng quá 48 giờ và dễ chết khi nhiệt độ xuống dưới 5°C, theo thí nghiệm của Đại học Công nghệ Sydney (2020).

Xu hướng canh tác cỏ ngọt trong nhà kính

Trước biến đổi khí hậu, nhiều quốc gia đang chuyển sang trồng cỏ ngọt trong nhà kính. Số liệu từ Hiệp hội Nhà kính Thế giới (2023) cho thấy 35% sản lượng cỏ ngọt toàn cầu hiện được sản xuất theo phương pháp này, đặc biệt tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Israel. Công nghệ trồng khí canh (aeroponic) cho năng suất cao gấp 3 lần so với truyền thống, theo báo cáo của Công ty SteviaFarms Israel (2022). Tuy nhiên, phương pháp này làm tăng 40-60% chi phí sản xuất.

Kết luận về phân bố địa lý của cây cỏ ngọt

Cây cỏ ngọt có nguồn gốc rõ ràng từ Nam Mỹ và hiện được trồng rộng rãi ở nhiều vùng khí hậu phù hợp toàn cầu. Dữ liệu từ 15 nghiên cứu độc lập (2015-2023) thống nhất rằng điều kiện sinh thái tối ưu tập trung ở vành đai nhiệt đới 15°Bắc đến 30°Nam. Xu hướng tương lai sẽ chứng kiến sự mở rộng vùng trồng tại châu Phi và ứng dụng công nghệ cao để thích ứng với biến đổi khí hậu, theo dự báo của Tổ chức Phát triển Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (IFAD 2023).

Xem thêm: cây hanh phúc