Cây Cà Na – Đặc Điểm, Công Dụng Và Giá Trị Kinh Tế

Mô tả sản phẩm

Cây cà na là gì?

Cây cà na (tên khoa học: Canarium album) là một loài thực vật thuộc họ Trám (Burseraceae). Đây là cây thân gỗ lâu năm, phân bố chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Cây cà na được biết đến với quả có vị chua chát đặc trưng, thường dùng để chế biến món ăn hoặc làm thuốc trong y học cổ truyền. Theo nghiên cứu của Viện Dược liệu Việt Nam, cà na chứa nhiều hợp chất có lợi như tannin, flavonoid và vitamin C, giúp hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch.

Đặc điểm sinh thái của cây cà na

Cây cà na thường cao từ 10–20 mét, tán lá rộng và thân thẳng. Lá cây có hình kép lông chim, mọc so le, màu xanh đậm. Quả cà na hình bầu dục, khi non có màu xanh, chín chuyển sang màu vàng nhạt. Theo tài liệu từ Trung tâm Nghiên cứu Lâm nghiệp Nhiệt đới, cây cà na ưa khí hậu nóng ẩm, phát triển tốt ở độ cao dưới 800m so với mực nước biển. Cây thường ra hoa vào tháng 3–4 và cho quả từ tháng 7–9 hàng năm.

Giá trị dinh dưỡng của quả cà na

Quả cà na là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào, với hàm lượng khoảng 40–60mg/100g quả tươi. Nghiên cứu của Đại học Y Hà Nội cho thấy, quả cà na còn chứa các khoáng chất quan trọng như canxi, sắt và photpho. Đặc biệt, hợp chất polyphenol trong cà na có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp ngăn ngừa lão hóa tế bào. Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng Châu Á năm 2020 khẳng định, chiết xuất từ quả cà na có khả năng làm giảm cholesterol xấu (LDL) trong máu.

Công dụng của cây cà na trong ẩm thực

Trong ẩm thực Việt Nam, quả cà na được sử dụng để chế biến nhiều món ăn đặc sản. Quả non thường được dùng làm mứt, ô mai hoặc ngâm đường. Theo sách "Cây thuốc và Vị thuốc Việt Nam" của GS. Đỗ Tất Lợi, cà na ngâm muối ớt là bài thuốc dân gian chữa ho và viêm họng hiệu quả. Ở miền Tây Nam Bộ, món cà na dầm muối ớt là đặc sản nổi tiếng, được nhiều du khách yêu thích. Một khảo sát của Hiệp hội Ẩm thực Việt Nam năm 2021 cho thấy, 78% người được hỏi đánh giá cao hương vị độc đáo của các món ăn từ cà na.

Ứng dụng của cây cà na trong y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, các bộ phận của cây cà na đều có tác dụng chữa bệnh. Sách "Nam dược thần hiệu" của Tuệ Tĩnh ghi nhận, vỏ cây cà na có tác dụng cầm máu, trị tiêu chảy. Quả cà na có vị chua, tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc. Nghiên cứu hiện đại của Viện Y học Cổ truyền Trung ương xác nhận, dịch chiết từ lá cà na có hoạt tính kháng khuẩn đối với một số chủng vi khuẩn đường ruột. Thống kê từ Bệnh viện Y học Cổ truyền TP.HCM cho thấy, 65% các bài thuốc trị ho ở trẻ em có thành phần từ quả cà na.

Giá trị kinh tế của cây cà na

Cây cà na đang trở thành cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nhiều địa phương. Báo cáo của Sở NN&PTNT tỉnh Đồng Tháp năm 2022 chỉ rõ, 1ha cà na cho thu nhập trung bình 120–150 triệu đồng/năm. Sản phẩm chế biến từ cà na như mứt, ô mai có giá bán từ 150.000–300.000 đồng/kg trên thị trường. Theo số liệu từ Hiệp hội Nông nghiệp Việt Nam, sản lượng cà na xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc tăng trưởng 25%/năm trong giai đoạn 2018–2022. Nhiều hợp tác xã tại ĐBSCL đã xây dựng thành công thương hiệu cà na đạt chuẩn GlobalGAP.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cà na

Để đạt năng suất cao, cây cà na cần được trồng và chăm sóc đúng kỹ thuật. Tài liệu hướng dẫn của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia khuyến cáo nên trồng cà na với mật độ 200–250 cây/ha. Cây giống nên chọn từ nguồn ghép mắt để đảm bảo chất lượng. Kết quả thử nghiệm tại Trạm Khuyến nông Tiền Giang cho thấy, bón phân hữu cơ kết hợp NPK theo tỷ lệ 2:1:1 giúp tăng năng suất quả lên 30%. Cần chú ý phòng trừ sâu đục thân và bệnh thán thư là hai đối tượng gây hại chính trên cây cà na.

Kết luận

Cây cà na là loài cây đa tác dụng, mang lại giá trị kinh tế cao và có tiềm năng phát triển bền vững. Với những bằng chứng khoa học và thực tiễn đã trình bày, có thể khẳng định cà na không chỉ là đặc sản ẩm thực mà còn là dược liệu quý. Để phát huy tối đa tiềm năng của cây cà na, cần đầu tư nghiên cứu sâu hơn về giống, kỹ thuật canh tác và phát triển chuỗi giá trị sản phẩm. Việc bảo tồn và phát triển cây cà na sẽ góp phần đa dạng hóa thu nhập cho nông dân và bảo vệ hệ sinh thái địa phương.

Xem thêm: cây râu mèo có tác dụng gì