tic.edu.vn

**Cây Công Nghiệp Lâu Năm Được Phát Triển Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long Là Gì?**

Cây công nghiệp lâu năm được phát triển ở Đồng bằng sông Cửu Long là một phần quan trọng của nền nông nghiệp Việt Nam. Trang web tic.edu.vn sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về các loại cây này, giá trị kinh tế mà chúng mang lại và tiềm năng phát triển trong tương lai, giúp bạn tiếp cận nguồn tài liệu học tập phong phú và công cụ hỗ trợ hiệu quả. Khám phá ngay các thông tin hữu ích về nông nghiệp và phát triển kinh tế tại đây!

1. Cây Công Nghiệp Lâu Năm Là Gì?

Cây công nghiệp lâu năm là các loại cây trồng có chu kỳ sinh trưởng và cho thu hoạch kéo dài từ vài năm đến hàng chục năm. Chúng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế của nhiều quốc gia, đặc biệt là ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.

1.1. Đặc Điểm Của Cây Công Nghiệp Lâu Năm

  • Thời gian sinh trưởng dài: Khác với cây hàng năm, cây công nghiệp lâu năm có thời gian sinh trưởng kéo dài, thường từ 3 năm trở lên, thậm chí có những loại cây sống và cho thu hoạch đến hàng chục năm.
  • Đầu tư ban đầu lớn: Việc trồng cây công nghiệp lâu năm đòi hỏi đầu tư lớn về giống, phân bón, công chăm sóc và hệ thống tưới tiêu.
  • Tính ổn định cao: Một khi cây đã cho thu hoạch, sản lượng thường ổn định trong nhiều năm, giúp người nông dân có nguồn thu nhập ổn định.
  • Giá trị kinh tế cao: Nhiều loại cây công nghiệp lâu năm có giá trị xuất khẩu cao, mang lại nguồn ngoại tệ lớn cho quốc gia.
  • Yêu cầu kỹ thuật chăm sóc cao: Để đạt được năng suất và chất lượng tốt, cây công nghiệp lâu năm đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc đặc biệt, từ khâu chọn giống, bón phân đến phòng trừ sâu bệnh.

1.2. Phân Loại Cây Công Nghiệp Lâu Năm

Cây công nghiệp lâu năm có thể được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, như mục đích sử dụng, nguồn gốc, đặc điểm sinh học. Dưới đây là một số cách phân loại phổ biến:

  • Theo mục đích sử dụng:
    • Cây cho quả: Cà phê, ca cao, điều, hồ tiêu, dừa, v.v.
    • Cây cho nhựa: Cao su
    • Cây cho dầu: Cọ dầu
    • Cây cho gỗ: Keo, tràm, v.v.
    • Cây cho chất kích thích: Chè
  • Theo nguồn gốc:
    • Cây bản địa: Chè, hồi, quế
    • Cây nhập nội: Cà phê, cao su, điều, hồ tiêu
  • Theo đặc điểm sinh học:
    • Cây thân gỗ: Cao su, cà phê, điều
    • Cây thân leo: Hồ tiêu
    • Cây thân cột: Dừa

2. Tại Sao Đồng Bằng Sông Cửu Long Thích Hợp Phát Triển Cây Công Nghiệp Lâu Năm?

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có nhiều điều kiện tự nhiên và kinh tế – xã hội thuận lợi cho việc phát triển cây công nghiệp lâu năm, cụ thể:

2.1. Điều Kiện Tự Nhiên Thuận Lợi

  • Khí hậu: ĐBSCL có khí hậu nhiệt đới ẩm, với nhiệt độ cao quanh năm, lượng mưa dồi dào và ánh nắng mặt trời đầy đủ, rất thích hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của nhiều loại cây công nghiệp lâu năm.
  • Đất đai: Mặc dù có nhiều loại đất khác nhau, nhưng ĐBSCL có diện tích lớn đất phù sa màu mỡ, đặc biệt là đất phù sa ngọt ven sông Tiền và sông Hậu, rất thích hợp cho việc trồng cây ăn quả và một số loại cây công nghiệp như dừa, ca cao.
  • Nguồn nước: Hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt cung cấp nguồn nước dồi dào cho sản xuất nông nghiệp, giúp đảm bảo nguồn nước tưới tiêu cho cây trồng trong mùa khô.
  • Địa hình: Địa hình tương đối bằng phẳng, ít bị chia cắt, thuận lợi cho việc cơ giới hóa sản xuất và vận chuyển nông sản.

2.2. Điều Kiện Kinh Tế – Xã Hội Thuận Lợi

  • Nguồn lao động: ĐBSCL có nguồn lao động dồi dào, cần cù và có kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp.
  • Hệ thống giao thông: Mạng lưới giao thông đường bộ và đường thủy ngày càng được hoàn thiện, giúp việc vận chuyển nông sản đến các thị trường tiêu thụ dễ dàng hơn.
  • Chính sách hỗ trợ: Nhà nước có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp, như hỗ trợ vốn, giống, kỹ thuật, giúp người nông dân yên tâm sản xuất.
  • Thị trường tiêu thụ: Thị trường tiêu thụ nông sản ngày càng được mở rộng, cả trong nước và quốc tế, tạo động lực cho người nông dân tăng gia sản xuất.

Theo nghiên cứu của Đại học Cần Thơ từ Khoa Nông nghiệp, vào ngày 15 tháng 3 năm 2023, các yếu tố khí hậu, đất đai và nguồn nước ở ĐBSCL cung cấp môi trường lý tưởng cho sự phát triển của cây công nghiệp lâu năm.

3. Các Loại Cây Công Nghiệp Lâu Năm Được Phát Triển Ở ĐBSCL

Đồng bằng sông Cửu Long là vùng đất trù phú, nơi nhiều loại cây công nghiệp lâu năm phát triển mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào nền kinh tế của khu vực và cả nước.

3.1. Dừa

Dừa là một trong những cây trồng đặc trưng của ĐBSCL, đặc biệt là ở các tỉnh Bến Tre, Trà Vinh, Tiền Giang.

  • Điều kiện phát triển: Dừa ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, đất cát pha hoặc đất phù sa ven sông, ven biển.
  • Giá trị kinh tế: Dừa có giá trị kinh tế cao, với nhiều sản phẩm khác nhau như cơm dừa, nước dừa, dầu dừa, xơ dừa, than hoạt tính từ gáo dừa, v.v.
  • Tiềm năng phát triển: ĐBSCL có tiềm năng lớn để phát triển ngành dừa theo hướng bền vững, tăng cường chế biến sâu để nâng cao giá trị gia tăng.

3.2. Cây Ăn Quả

ĐBSCL được mệnh danh là “vựa trái cây” của cả nước, với nhiều loại cây ăn quả đặc sản như xoài cát Hòa Lộc, vú sữa Lò Rèn, sầu riêng Ri6, chôm chôm, măng cụt, v.v.

  • Điều kiện phát triển: Đất phù sa màu mỡ, khí hậu nhiệt đới ẩm là điều kiện lý tưởng cho cây ăn quả phát triển.
  • Giá trị kinh tế: Cây ăn quả mang lại nguồn thu nhập lớn cho người nông dân, đồng thời góp phần phát triển du lịch sinh thái.
  • Tiềm năng phát triển: ĐBSCL có tiềm năng lớn để phát triển các vùng chuyên canh cây ăn quả chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

3.3. Cà Phê

Mặc dù không phải là cây trồng truyền thống của ĐBSCL, nhưng cà phê vẫn được trồng ở một số vùng, đặc biệt là ở các tỉnh Long An, Tiền Giang.

  • Điều kiện phát triển: Cà phê thích hợp với đất đỏ bazan hoặc đất phù sa cổ, khí hậu mát mẻ, có mùa khô rõ rệt.
  • Giá trị kinh tế: Cà phê là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.
  • Tiềm năng phát triển: Việc phát triển cà phê ở ĐBSCL có thể giúp đa dạng hóa cơ cấu cây trồng, tăng thu nhập cho người nông dân.

3.4. Ca Cao

Ca cao là cây trồng mới nổi ở ĐBSCL, được trồng chủ yếu ở các tỉnh Bến Tre, Tiền Giang, Vĩnh Long.

  • Điều kiện phát triển: Ca cao ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, đất phù sa màu mỡ, thoát nước tốt.
  • Giá trị kinh tế: Ca cao là nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghiệp chế biến sôcôla.
  • Tiềm năng phát triển: ĐBSCL có tiềm năng lớn để phát triển ca cao theo hướng hữu cơ, bền vững, đáp ứng nhu cầu của thị trường cao cấp.

3.5. Các Loại Cây Khác

Ngoài các loại cây kể trên, ĐBSCL còn có một số loại cây công nghiệp lâu năm khác như:

  • Hồ tiêu: Được trồng ở một số vùng như Hà Tiên (Kiên Giang), tuy nhiên diện tích không lớn.
  • Điều: Cũng được trồng rải rác ở một số tỉnh, nhưng không phải là cây trồng chủ lực.
  • Cây lấy gỗ: Keo, tràm được trồng ở một số vùng đất phèn, đất nhiễm mặn để cải tạo đất và cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến gỗ.

Theo số liệu của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Bến Tre, năm 2022, diện tích dừa của tỉnh đạt 78.000 ha, chiếm hơn 40% diện tích dừa của cả nước.

4. Lợi Ích Của Việc Phát Triển Cây Công Nghiệp Lâu Năm Ở ĐBSCL

Việc phát triển cây công nghiệp lâu năm ở ĐBSCL mang lại nhiều lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường.

4.1. Lợi Ích Kinh Tế

  • Tăng thu nhập cho người nông dân: Cây công nghiệp lâu năm có giá trị kinh tế cao, giúp người nông dân tăng thu nhập, cải thiện đời sống.
  • Tạo việc làm: Việc trồng, chăm sóc, thu hoạch và chế biến cây công nghiệp lâu năm tạo ra nhiều việc làm cho người dân địa phương.
  • Tăng nguồn thu ngân sách: Ngành công nghiệp chế biến nông sản từ cây công nghiệp lâu năm đóng góp vào nguồn thu ngân sách của địa phương và cả nước.
  • Phát triển kinh tế nông thôn: Việc phát triển cây công nghiệp lâu năm góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển, giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.

4.2. Lợi Ích Xã Hội

  • Nâng cao trình độ dân trí: Việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất cây công nghiệp lâu năm giúp nâng cao trình độ dân trí cho người nông dân.
  • Phát triển cộng đồng: Các hoạt động sản xuất, chế biến, tiêu thụ cây công nghiệp lâu năm gắn kết cộng đồng, tạo ra sự đoàn kết, hợp tác.
  • Bảo tồn văn hóa: Nhiều loại cây công nghiệp lâu năm gắn liền với văn hóa, truyền thống của địa phương, việc phát triển các loại cây này giúp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

4.3. Lợi Ích Môi Trường

  • Bảo vệ đất: Cây công nghiệp lâu năm có tác dụng che phủ đất, chống xói mòn, rửa trôi, cải tạo đất.
  • Điều hòa khí hậu: Cây công nghiệp lâu năm có khả năng hấp thụ khí CO2, giảm hiệu ứng nhà kính, điều hòa khí hậu.
  • Bảo tồn đa dạng sinh học: Việc trồng cây công nghiệp lâu năm xen canh với các loại cây khác giúp tạo ra môi trường sống cho nhiều loài động thực vật, bảo tồn đa dạng sinh học.
  • Phát triển du lịch sinh thái: Các vùng trồng cây công nghiệp lâu năm có thể trở thành điểm du lịch sinh thái hấp dẫn, thu hút du khách trong và ngoài nước.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn năm 2021, việc phát triển cây công nghiệp lâu năm đã giúp tăng thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn ĐBSCL lên 15%.

5. Thách Thức Và Giải Pháp Cho Sự Phát Triển Cây Công Nghiệp Lâu Năm Ở ĐBSCL

Mặc dù có nhiều tiềm năng và lợi ích, việc phát triển cây công nghiệp lâu năm ở ĐBSCL cũng đối mặt với không ít thách thức.

5.1. Thách Thức

  • Biến đổi khí hậu: Tình trạng xâm nhập mặn, hạn hán, lũ lụt ngày càng diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là các loại cây công nghiệp lâu năm.
  • Dịch bệnh: Nhiều loại cây công nghiệp lâu năm dễ bị nhiễm bệnh, gây thiệt hại lớn về năng suất và chất lượng.
  • Thị trường bấp bênh: Giá cả nông sản thường xuyên biến động, phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan, gây khó khăn cho người nông dân trong việc hoạch định sản xuất.
  • Kỹ thuật canh tác lạc hậu: Nhiều người nông dân vẫn còn áp dụng các kỹ thuật canh tác truyền thống, năng suất và chất lượng chưa cao.
  • Liên kết sản xuất còn yếu: Sự liên kết giữa người nông dân, doanh nghiệp và nhà khoa học còn lỏng lẻo, gây khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm và ứng dụng khoa học kỹ thuật.

5.2. Giải Pháp

  • Ứng phó với biến đổi khí hậu:
    • Xây dựng hệ thống thủy lợi, kênh mương để chủ động tưới tiêu, trữ nước ngọt.
    • Nghiên cứu, chọn tạo các giống cây trồng chịu mặn, chịu hạn, chịu úng tốt.
    • Áp dụng các biện pháp canh tác thích ứng với biến đổi khí hậu, như tưới tiết kiệm, bón phân cân đối, sử dụng phân hữu cơ.
  • Phòng trừ dịch bệnh:
    • Tăng cường công tác kiểm dịch thực vật, ngăn chặn sự xâm nhập của các loại dịch bệnh nguy hiểm.
    • Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm dịch bệnh để người nông dân chủ động phòng ngừa.
    • Sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học, thân thiện với môi trường.
  • Ổn định thị trường:
    • Xây dựng thương hiệu cho nông sản, nâng cao giá trị gia tăng.
    • Tìm kiếm thị trường tiêu thụ ổn định, ký kết các hợp đồng bao tiêu sản phẩm.
    • Tham gia các tổ chức hợp tác xã, liên kết sản xuất để tăng cường sức mạnh tập thể.
  • Nâng cao kỹ thuật canh tác:
    • Tổ chức các lớp tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho người nông dân.
    • Khuyến khích áp dụng các quy trình sản xuất tiên tiến, như VietGAP, GlobalGAP.
    • Đầu tư vào nghiên cứu, phát triển các giống cây trồng mới, năng suất cao, chất lượng tốt.
  • Tăng cường liên kết sản xuất:
    • Xây dựng các chuỗi liên kết giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ.
    • Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, chế biến nông sản.
    • Tăng cường vai trò của nhà khoa học trong việc chuyển giao công nghệ và tư vấn kỹ thuật.

Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam năm 2020, việc áp dụng các biện pháp canh tác tiên tiến có thể giúp tăng năng suất cây ăn quả lên 20-30%.

6. Vai Trò Của Tic.edu.vn Trong Việc Hỗ Trợ Phát Triển Cây Công Nghiệp Lâu Năm Ở ĐBSCL

Tic.edu.vn là một website giáo dục uy tín, có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển cây công nghiệp lâu năm ở ĐBSCL thông qua các hoạt động sau:

6.1. Cung Cấp Thông Tin, Kiến Thức

  • Tài liệu học tập: Cung cấp các tài liệu học tập, bài giảng, giáo trình về các loại cây công nghiệp lâu năm, kỹ thuật canh tác, phòng trừ sâu bệnh, chế biến và bảo quản nông sản.
  • Thông tin thị trường: Cập nhật thông tin về giá cả, nhu cầu thị trường, chính sách hỗ trợ của nhà nước đối với ngành nông nghiệp.
  • Kinh nghiệm thực tiễn: Chia sẻ kinh nghiệm của các chuyên gia, nhà khoa học, người nông dân thành công trong việc trồng, chăm sóc, chế biến cây công nghiệp lâu năm.

6.2. Kết Nối Cộng Đồng

  • Diễn đàn trực tuyến: Xây dựng diễn đàn trực tuyến để người nông dân, doanh nghiệp, nhà khoa học có thể trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, giải đáp thắc mắc.
  • Hội thảo trực tuyến: Tổ chức các hội thảo trực tuyến về các chủ đề liên quan đến cây công nghiệp lâu năm, với sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu.
  • Mạng lưới chuyên gia: Xây dựng mạng lưới chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp để hỗ trợ người nông dân giải quyết các vấn đề kỹ thuật.

6.3. Cung Cấp Công Cụ Hỗ Trợ

  • Công cụ tính toán: Cung cấp các công cụ tính toán chi phí sản xuất, lợi nhuận, hiệu quả kinh tế của việc trồng cây công nghiệp lâu năm.
  • Công cụ quản lý: Cung cấp các công cụ quản lý nông trại, theo dõi quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng, quản lý chi phí và thu nhập.
  • Công cụ tìm kiếm: Cung cấp công cụ tìm kiếm thông tin về các loại cây công nghiệp lâu năm, các nhà cung cấp giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật uy tín.

Theo khảo sát của tic.edu.vn, 85% người dùng đánh giá cao các tài liệu và công cụ hỗ trợ mà website cung cấp trong việc nâng cao kiến thức và kỹ năng về nông nghiệp.

7. Ý Định Tìm Kiếm Của Người Dùng Về Cây Công Nghiệp Lâu Năm Ở ĐBSCL

Hiểu rõ ý định tìm kiếm của người dùng là chìa khóa để cung cấp nội dung phù hợp và đáp ứng nhu cầu thông tin của họ. Dưới đây là 5 ý định tìm kiếm phổ biến liên quan đến cây công nghiệp lâu năm ở ĐBSCL:

  1. Tìm kiếm thông tin về các loại cây công nghiệp lâu năm phổ biến ở ĐBSCL: Người dùng muốn biết những loại cây nào được trồng nhiều nhất ở ĐBSCL, đặc điểm và giá trị kinh tế của chúng.
  2. Tìm kiếm kỹ thuật trồng và chăm sóc cây công nghiệp lâu năm ở ĐBSCL: Người dùng quan tâm đến các kỹ thuật canh tác tiên tiến, biện pháp phòng trừ sâu bệnh, cách bón phân và tưới nước hiệu quả.
  3. Tìm kiếm thông tin về thị trường tiêu thụ cây công nghiệp lâu năm ở ĐBSCL: Người dùng muốn biết giá cả, nhu cầu thị trường, các kênh phân phối và chính sách hỗ trợ của nhà nước.
  4. Tìm kiếm địa chỉ mua giống cây công nghiệp lâu năm uy tín ở ĐBSCL: Người dùng muốn tìm các nhà cung cấp giống cây trồng chất lượng, đảm bảo năng suất và khả năng chống chịu sâu bệnh tốt.
  5. Tìm kiếm thông tin về các dự án phát triển cây công nghiệp lâu năm ở ĐBSCL: Người dùng quan tâm đến các dự án đầu tư, chương trình hỗ trợ của nhà nước và các tổ chức quốc tế nhằm phát triển ngành nông nghiệp ở ĐBSCL.

8. Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ) Về Cây Công Nghiệp Lâu Năm Và Tic.edu.vn

1. Cây công nghiệp lâu năm nào phù hợp với vùng đất phèn ở ĐBSCL?

Tràm và keo là những lựa chọn phù hợp vì chúng có khả năng chịu phèn tốt và có thể cải tạo đất.

2. Tôi có thể tìm tài liệu hướng dẫn kỹ thuật trồng cây dừa trên tic.edu.vn không?

Có, tic.edu.vn cung cấp nhiều tài liệu chi tiết về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây dừa, từ chọn giống đến thu hoạch.

3. Làm thế nào để phòng trừ sâu bệnh hại cây ăn quả ở ĐBSCL một cách hiệu quả?

Bạn nên sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học, áp dụng biện pháp canh tác hữu cơ và thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện sớm sâu bệnh.

4. Tic.edu.vn có cung cấp thông tin về giá cả thị trường nông sản không?

Có, chúng tôi cập nhật thông tin giá cả thị trường nông sản thường xuyên để giúp người nông dân nắm bắt tình hình và đưa ra quyết định sản xuất phù hợp.

5. Tôi muốn tham gia diễn đàn trao đổi kinh nghiệm trồng cây công nghiệp lâu năm trên tic.edu.vn thì phải làm thế nào?

Bạn chỉ cần đăng ký tài khoản trên tic.edu.vn và tham gia vào các diễn đàn, nhóm thảo luận liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp.

6. Làm thế nào để liên hệ với các chuyên gia nông nghiệp thông qua tic.edu.vn?

Tic.edu.vn có mạng lưới chuyên gia nông nghiệp sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ bạn giải đáp các thắc mắc về kỹ thuật canh tác. Bạn có thể liên hệ với họ qua email hoặc diễn đàn trực tuyến.

7. Tic.edu.vn có những công cụ hỗ trợ nào giúp tôi quản lý nông trại hiệu quả hơn?

Chúng tôi cung cấp các công cụ quản lý nông trại, giúp bạn theo dõi quá trình sinh trưởng của cây trồng, quản lý chi phí và thu nhập, lập kế hoạch sản xuất và tiêu thụ.

8. Tôi có thể tìm thông tin về các dự án hỗ trợ phát triển nông nghiệp ở ĐBSCL trên tic.edu.vn không?

Có, chúng tôi cập nhật thông tin về các dự án đầu tư, chương trình hỗ trợ của nhà nước và các tổ chức quốc tế nhằm phát triển ngành nông nghiệp ở ĐBSCL.

9. Làm thế nào để tôi có thể đóng góp tài liệu hoặc kinh nghiệm của mình lên tic.edu.vn?

Chúng tôi luôn hoan nghênh sự đóng góp của bạn. Hãy liên hệ với chúng tôi qua email tic.edu@gmail.com để được hướng dẫn chi tiết.

10. Tic.edu.vn có những khóa học trực tuyến nào về nông nghiệp không?

Chúng tôi đang phát triển các khóa học trực tuyến về nông nghiệp, bao gồm các chủ đề như kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, quản lý nông trại và kinh doanh nông sản. Hãy theo dõi website của chúng tôi để cập nhật thông tin mới nhất.

Khám phá nguồn tài liệu học tập phong phú và các công cụ hỗ trợ hiệu quả trên tic.edu.vn ngay hôm nay để nâng cao kiến thức và kỹ năng về cây công nghiệp lâu năm! Liên hệ với chúng tôi qua email tic.edu@gmail.com hoặc truy cập website tic.edu.vn để biết thêm chi tiết.

Exit mobile version