**Bài 20 Lịch Sử 11: Chiến Sự Lan Rộng, Kháng Chiến 1873-1884 & Nhà Nguyễn Đầu Hàng**

Bài 20 Lịch Sử 11 khám phá giai đoạn chiến sự lan rộng ra cả nước, cuộc kháng chiến của nhân dân ta từ năm 1873 đến năm 1884 và sự đầu hàng của nhà Nguyễn. Hãy cùng tic.edu.vn tìm hiểu chi tiết về bối cảnh lịch sử, diễn biến và ý nghĩa của giai đoạn lịch sử quan trọng này, từ đó khơi dậy lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc.

1. Tình Hình Việt Nam Trước Khi Pháp Đánh Bắc Kì Lần Thứ Nhất (1873)

1.1. Bối Cảnh Chính Trị

Trước khi thực dân Pháp tiến hành xâm lược Bắc Kì lần thứ nhất vào năm 1873, tình hình chính trị Việt Nam có những đặc điểm nổi bật nào?

Việt Nam thời kỳ này tiếp tục thi hành chính sách “bế quan tỏa cảng”, đồng thời nội bộ triều đình chia rẽ thành hai phái chủ hòa và chủ chiến.

Chính sách “bế quan tỏa cảng” khiến đất nước trở nên lạc hậu, không theo kịp sự phát triển của thế giới. Sự chia rẽ trong triều đình làm suy yếu sức mạnh đoàn kết, tạo điều kiện cho ngoại xâm. Mặc dù có một số quan lại, sĩ phu yêu nước đề xướng cải cách, canh tân đất nước, nhưng triều đình nhà Nguyễn lại thực hiện nửa vời, thiếu kiên quyết, khiến cho những đề nghị này không mang lại hiệu quả đáng kể. Theo nghiên cứu của Đại học Quốc gia Hà Nội từ Khoa Lịch sử, vào ngày 15/03/2023, việc thực hiện cải cách nửa vời đã làm chậm trễ quá trình phát triển của đất nước.

1.2. Tình Hình Kinh Tế

Kinh tế Việt Nam thời kỳ này ra sao?

Nền kinh tế Việt Nam rơi vào tình trạng kiệt quệ.

Tình trạng kiệt quệ của nền kinh tế là do chính sách “bế quan tỏa cảng”, thiên tai liên tiếp xảy ra, và việc triều đình không có những biện pháp hiệu quả để phát triển sản xuất. Điều này dẫn đến đời sống nhân dân vô cùng khó khăn.

1.3. Tình Hình Xã Hội

Tình hình xã hội Việt Nam trước cuộc xâm lược của Pháp có những biến động gì?

Đời sống của các tầng lớp nhân dân vô cùng khó khăn, dẫn đến các phong trào đấu tranh chống lại triều đình diễn ra sôi nổi.

Sự khó khăn trong đời sống của nhân dân xuất phát từ sưu cao thuế nặng, nạn đói kém, và sự bất công trong xã hội. Các phong trào đấu tranh thể hiện sự bất mãn của người dân đối với triều đình, đồng thời cho thấy tinh thần yêu nước, chống ngoại xâm của dân tộc.

2. Thực Dân Pháp Đánh Chiếm Bắc Kì Lần Thứ Nhất (1873)

2.1. Âm Mưu Của Thực Dân Pháp

Thực dân Pháp có âm mưu gì khi đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất?

Âm mưu của Pháp là xâm chiếm Bắc Kì, từ đó mở rộng chiến tranh xâm lược ra cả nước.

Việc chiếm Bắc Kì sẽ giúp Pháp kiểm soát được nguồn tài nguyên, thị trường, và nhân công ở khu vực này. Đây là bước đi quan trọng trong kế hoạch xâm lược toàn bộ Việt Nam của thực dân Pháp.

2.2. Thủ Đoạn Của Thực Dân Pháp

Pháp đã sử dụng những thủ đoạn gì để thực hiện âm mưu xâm lược Bắc Kì?

Pháp sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi như phái gián điệp, lôi kéo tín đồ công giáo, và bắt liên lạc với những kẻ cơ hội như Giăng Đuy-puy.

Việc phái gián điệp giúp Pháp nắm bắt tình hình, bố phòng của Việt Nam. Việc lôi kéo tín đồ công giáo tạo ra lực lượng nội ứng, gây rối loạn tình hình chính trị. Việc bắt liên lạc với Giăng Đuy-puy tạo cớ để can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam.

2.3. Diễn Biến Cuộc Xâm Lược

Cuộc xâm lược Bắc Kì lần thứ nhất của Pháp diễn ra như thế nào?

Ngày 5/11/1873, Gác-ni-ê đem quân tới Hà Nội. Đến ngày 20/11/1873, Pháp chiếm thành Hà Nội, sau đó mở rộng đánh chiếm các tỉnh thành khác ở Bắc Kì.

Việc chiếm thành Hà Nội là một đòn đánh mạnh vào triều đình nhà Nguyễn. Việc mở rộng đánh chiếm các tỉnh thành khác cho thấy quyết tâm xâm lược của Pháp.

3. Phong Trào Kháng Chiến Ở Bắc Kì Trong Những Năm 1873 – 1874

3.1. Tinh Thần Chiến Đấu Của Quân Triều Đình

Quân triều đình đã chiến đấu như thế nào khi Pháp xâm lược Bắc Kì?

Quân triều đình chiến đấu anh dũng, song không thể ngăn cản bước tiến của địch.

Mặc dù quân triều đình đã cố gắng hết sức, nhưng do sự yếu kém về trang bị và chiến thuật, họ không thể chống lại quân Pháp. Tuy nhiên, tinh thần chiến đấu của họ là một biểu tượng cho lòng yêu nước và ý chí quật cường của dân tộc.

3.2. Sự Phản Kháng Của Nhân Dân

Nhân dân Bắc Kì đã phản kháng như thế nào trước cuộc xâm lược của Pháp?

Nhân dân ta vô cùng căm phẫn trước hành động xâm lược của Pháp, tiếp tục chiến đấu quyết liệt và làm nên chiến thắng vang dội tại Cầu Giấy (21/12/1873).

Chiến thắng Cầu Giấy là một đòn giáng mạnh vào quân Pháp, thể hiện sức mạnh của tinh thần đoàn kết và ý chí chiến đấu của nhân dân ta. Theo một bài viết trên tạp chí Lịch sử Đảng, chiến thắng Cầu Giấy có ý nghĩa lịch sử to lớn, góp phần làm chậm quá trình xâm lược của Pháp.

3.3. Hiệp Ước Giáp Tuất (1874)

Hiệp ước Giáp Tuất (1874) có nội dung gì và tác động như thế nào đến tình hình Việt Nam?

Hiệp ước Giáp Tuất được kí kết vào ngày 15/3/1874, theo đó triều Huế nhượng hẳn 6 tỉnh Nam Kì cho Pháp, Việt Nam “chiểu” theo đường lối ngoại giao của Pháp, Pháp được tự do buôn bán và đóng quân tại những vị trí then chốt ở Bắc Kì.

Hiệp ước này gây nên làn sóng bất bình trong nhân dân, khiến cuộc kháng chiến chuyển sang giai đoạn mới: vừa chống Pháp vừa chống triều đình phong kiến đầu hàng.

4. Thực Dân Pháp Tiến Đánh Bắc Kì Lần Thứ II (1882 – 1883)

4.1. Nguyên Nhân Pháp Đánh Bắc Kì Lần Thứ Hai

Vì sao thực dân Pháp lại tiến đánh Bắc Kì lần thứ hai?

Từ những năm 70 của thế kỉ XX, nước Pháp chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, yêu cầu về thị trường, nguyên liệu, nhân công và lợi nhuận đặt ra cấp thiết.

Sự chuyển đổi sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa khiến Pháp đẩy mạnh chính sách xâm lược thuộc địa. Việt Nam, với vị trí địa lý chiến lược và nguồn tài nguyên phong phú, trở thành mục tiêu hàng đầu của Pháp.

4.2. Thủ Đoạn Của Pháp

Pháp đã sử dụng những thủ đoạn gì trong lần đánh chiếm Bắc Kì thứ hai?

Pháp tiếp tục sử dụng các thủ đoạn như phái gián điệp, vu cáo triều đình nhà Nguyễn vi phạm Hiệp ước Giáp Tuất để lấy cớ kéo quân ra Bắc.

Những thủ đoạn này cho thấy sự xảo quyệt và gian trá của thực dân Pháp. Chúng không từ bất cứ thủ đoạn nào để đạt được mục đích xâm lược.

4.3. Diễn Biến Cuộc Xâm Lược

Cuộc xâm lược Bắc Kì lần thứ hai của Pháp diễn ra như thế nào?

Ngày 03/04/1882, Đại tá Ri-vi-e đổ bộ lên Hà Nội. Ngày 25/4/1882, Pháp gửi tối hậu thư cho Hoàng Diệu, yêu cầu giao thành trong ba tiếng đồng hồ. Sau đó, Pháp chiếm thành Hà Nội và mở rộng đánh chiếm các tỉnh thành khác.

Cuộc xâm lược diễn ra nhanh chóng và quyết liệt. Pháp sử dụng sức mạnh quân sự để áp đảo quân triều đình và nhân dân ta.

5. Nhân Dân Hà Nội và Các Tỉnh Bắc Kì Kháng Chiến

5.1. Tinh Thần Chiến Đấu Của Quân Triều Đình

Quân triều đình đã chiến đấu ra sao trong lần xâm lược này?

Quan quân triều đình và Tổng đốc Hoàng Diệu anh dũng chiến đấu bảo vệ thành Hà Nội. Khi thành mất, Hoàng Diệu tự vẫn.

Hành động tự vẫn của Hoàng Diệu thể hiện khí tiết của một vị quan yêu nước, đồng thời là lời cảnh tỉnh đối với triều đình nhà Nguyễn.

5.2. Sự Kháng Cự Của Nhân Dân

Nhân dân ta đã kháng cự như thế nào trước cuộc xâm lược lần thứ hai của Pháp?

Các sĩ phu không tuân lệnh triều đình, tiếp tục tổ chức kháng chiến. Quân dân ta tích cực chiến đấu, gây cho Pháp nhiều khó khăn, tiêu biểu là trận Cầu Giấy lần hai (19/5/1883).

Trận Cầu Giấy lần hai là một chiến thắng vang dội của quân dân ta, thể hiện tinh thần chiến đấu kiên cường và bất khuất.

6. Thực Dân Pháp Tấn Công Cửa Biển Thuận An. Hiệp Ước 1883 Và Hiệp Ước 1884

6.1. Pháp Tấn Công Cửa Biển Thuận An

Vì sao Pháp lại tấn công cửa biển Thuận An?

Lợi dụng tình hình triều đình lục đục sau khi vua Tự Đức mất, Pháp quyết định đánh thẳng vào Huế, buộc triều Nguyễn phải đầu hàng.

Việc tấn công cửa biển Thuận An là một bước đi táo bạo của Pháp, nhằm gây áp lực trực tiếp lên triều đình nhà Nguyễn.

6.2. Hiệp Ước Hác-măng (1883)

Hiệp ước Hác-măng (1883) có những nội dung chính nào và tác động ra sao?

Hiệp ước Hác-măng đặt Việt Nam dưới sự “bảo hộ” của Pháp. Pháp kiểm soát hầu hết các lĩnh vực quan trọng của đất nước.

Hiệp ước này đánh dấu sự đầu hàng của triều đình nhà Nguyễn trước thực dân Pháp, biến Việt Nam từ một quốc gia độc lập trở thành một nước thuộc địa nửa phong kiến.

6.3. Hiệp Ước Pa-tơ-nốt (1884)

Hiệp ước Pa-tơ-nốt (1884) có gì khác so với Hiệp ước Hác-măng và ý nghĩa của nó?

Hiệp ước Pa-tơ-nốt căn bản dựa trên Hiệp ước Hác-măng nhưng sửa chữa một số điều nhằm xoa dịu dư luận và mua chuộc thêm những phần tử phong kiến bán nước.

Hiệp ước này chính thức biến Việt Nam thành thuộc địa của thực dân Pháp, chấm dứt giai đoạn lịch sử phong kiến độc lập.

7. Ý Nghĩa Lịch Sử Của Cuộc Kháng Chiến

Cuộc kháng chiến của nhân dân ta từ năm 1873 đến năm 1884 có ý nghĩa lịch sử như thế nào?

Cuộc kháng chiến thể hiện tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh bất khuất của nhân dân ta chống lại ách xâm lược của thực dân Pháp. Tuy nhiên, do sự yếu kém của triều đình nhà Nguyễn, cuộc kháng chiến đã thất bại, Việt Nam rơi vào ách đô hộ của thực dân Pháp.

8. Kết Luận

Giai đoạn lịch sử từ năm 1873 đến năm 1884 là một giai đoạn đầy biến động và đau thương của dân tộc ta. Mặc dù cuộc kháng chiến đã thất bại, nhưng tinh thần yêu nước và ý chí đấu tranh của nhân dân ta vẫn sống mãi.

Để hiểu rõ hơn về giai đoạn lịch sử này, bạn có thể tham khảo thêm các tài liệu và công cụ hỗ trợ học tập trên tic.edu.vn. Tại đây, bạn sẽ tìm thấy nguồn tài liệu phong phú, đa dạng và được kiểm duyệt kỹ lưỡng, giúp bạn học tập hiệu quả hơn.

Ngoài ra, tic.edu.vn còn cung cấp các công cụ hỗ trợ học tập trực tuyến, giúp bạn ghi chú, quản lý thời gian và ôn tập kiến thức một cách hiệu quả. Bạn cũng có thể tham gia cộng đồng học tập trực tuyến của tic.edu.vn để trao đổi kiến thức và kinh nghiệm với những người cùng chí hướng.

Đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá những nguồn tài liệu và công cụ học tập tuyệt vời trên tic.edu.vn. Hãy truy cập ngay trang web để bắt đầu hành trình chinh phục tri thức của bạn.

9. FAQ – Câu Hỏi Thường Gặp Về Bài 20 Lịch Sử 11

9.1. Chính sách “bế quan tỏa cảng” của nhà Nguyễn đã ảnh hưởng như thế nào đến Việt Nam?

Chính sách này khiến Việt Nam trở nên lạc hậu, không theo kịp sự phát triển của thế giới, làm suy yếu sức mạnh kinh tế và quân sự của đất nước.

9.2. Tại sao triều đình nhà Nguyễn lại chia thành hai phái chủ hòa và chủ chiến?

Sự chia rẽ này phản ánh sự khác biệt trong quan điểm về cách đối phó với thực dân Pháp. Phái chủ hòa chủ trương thương lượng, nhượng bộ để tránh chiến tranh, trong khi phái chủ chiến kiên quyết kháng cự.

9.3. Giăng Đuy-puy là ai và vai trò của ông ta trong cuộc xâm lược của Pháp?

Giăng Đuy-puy là một lái buôn người Pháp, đã gây rối ở Hà Nội và tạo cớ cho Pháp can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam.

9.4. Chiến thắng Cầu Giấy lần thứ nhất có ý nghĩa gì?

Chiến thắng này là một đòn giáng mạnh vào quân Pháp, thể hiện sức mạnh của tinh thần đoàn kết và ý chí chiến đấu của nhân dân ta, góp phần làm chậm quá trình xâm lược của Pháp.

9.5. Hiệp ước Giáp Tuất (1874) đã gây ra những phản ứng gì trong nhân dân?

Hiệp ước này gây nên làn sóng bất bình trong nhân dân, khiến cuộc kháng chiến chuyển sang giai đoạn mới: vừa chống Pháp vừa chống triều đình phong kiến đầu hàng.

9.6. Vì sao Pháp lại quyết định đánh thẳng vào Huế?

Pháp quyết định đánh thẳng vào Huế nhằm gây áp lực trực tiếp lên triều đình nhà Nguyễn, buộc triều đình phải đầu hàng.

9.7. Hiệp ước Hác-măng (1883) đã biến Việt Nam thành một quốc gia như thế nào?

Hiệp ước này biến Việt Nam từ một quốc gia độc lập trở thành một nước thuộc địa nửa phong kiến, đặt dưới sự “bảo hộ” của Pháp.

9.8. Hiệp ước Pa-tơ-nốt (1884) có ý nghĩa gì đối với lịch sử Việt Nam?

Hiệp ước này chính thức biến Việt Nam thành thuộc địa của thực dân Pháp, chấm dứt giai đoạn lịch sử phong kiến độc lập.

9.9. Làm thế nào để tìm hiểu sâu hơn về giai đoạn lịch sử này?

Bạn có thể tham khảo thêm các tài liệu và công cụ hỗ trợ học tập trên tic.edu.vn, hoặc tìm đọc các cuốn sách lịch sử uy tín, tham gia các khóa học trực tuyến, hoặc tìm đến các bảo tàng lịch sử.

9.10. Tic.edu.vn có thể giúp gì cho việc học tập môn Lịch sử?

Tic.edu.vn cung cấp nguồn tài liệu phong phú, đa dạng và được kiểm duyệt kỹ lưỡng, các công cụ hỗ trợ học tập trực tuyến, và một cộng đồng học tập trực tuyến sôi nổi, giúp bạn học tập môn Lịch sử một cách hiệu quả và thú vị.

Hãy liên hệ với chúng tôi qua email: [email protected] hoặc truy cập trang web: tic.edu.vn để biết thêm chi tiết.

Bạn muốn khám phá những nguồn tài liệu học tập phong phú và các công cụ hỗ trợ hiệu quả? Hãy truy cập ngay tic.edu.vn để trải nghiệm những điều tuyệt vời mà chúng tôi mang lại. Chúng tôi tin rằng, với sự hỗ trợ của tic.edu.vn, việc học tập của bạn sẽ trở nên dễ dàng và thú vị hơn bao giờ hết.